ျမန္မာ့ရယ္သံ ( စာေရးဆရာၾကီး ေဇယ်ာ )

ျမန္မာ့ရယ္သံ

ျမန္မာကိုသိရန္ လြယ္ကူေသာ္လည္း ျမန္မာ့စိတ္ထားကိုသိရန္ခက္သည္ ဟု ႏိုင္ငံျခားသား တို႔ ေျပာစမွတ္ျပဳၾက ေလသည္။

အခ်ဳိ႕က ျမန္မာသည္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ျပံဳးျပံဳးရႊင္ရႊင္ႏွင့္ ကမာၻေပၚတြင္ ႏွစ္သက္ဖြယ္အေကာင္းဆံုး လူတစ္မ်ဳိးျဖစ္ သည္ဟုဆိုၾကသည္။ အခ်ဳိ႕က ျမန္မာမ်ားသည္ ေဒါသမထြက္သည့္အခိုက္တြင္ စိတ္ေနစိတ္ထား အလြန္ႏူးညံ့ၾက သည္။ ေဒါသထြက္မိလွ်င္မူကား ဘီးလူးသဘက္ကဲ့သို႔ ျဖစ္လာသည္ဟု ဆိုၾကေလသည္။ တစ္ခါက အိႏၵိယတိုင္း သားမိတ္ေဆြတစ္ဦးက "ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကုလားလူမ်ဳိးမ်ားမွာ ေဒါသထြက္၍ လူကို႐ိုက္မိလွ်င္ ေသြးထြက္သည္ ႏွင့္တစ္ၿပိဳင္နက္ ရပ္တန္႔ၾကသည္။ ခင္ဗ်ာတို႔ ျမန္မာမ်ားမွာ ေသြးနီနီရဲကို ျမင္ရလွ်င္ ပို၍ၾကမ္းၾကဳတ္လာသည္" ဟု ဤစာကို ေရးသူအား ေျပာၾကားဖူးေပသည္။

လူ၏စိတ္ကား ရာသီဥတုကဲ့သို႔ ရွိ၏။ ခုတစ္မ်ဳိး ခုတစ္မ်ဳိးေျပာင္းတတ္ေပသည္။ ျမန္မာ့စိတ္သည္ ျမန္မာျပည္ ရာသီဥတုႏွင့္ အလြန္တူသည္။ မိုးတြင္အခါ ကမာၻႀကီး အရည္ေပ်ာ္ၾကမည္ေလာက္ တစ္ရက္မစဲ တသဲသဲရြာ သြန္းလ်က္ ေႏြရာသီသို႔ေရာက္ေသာအခါတြင္လည္း လမ္းေပၚတြင္ ေျခမခ်ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ေန႔ညမျခား ပူျပင္ တတ္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ ဆီးႏွင္းမ်ား ပိတ္ဆို႔လ်က္ ၾကာရွည္ေလးျမင့္အံု႔မႈိင္းေနျခင္းကား မရွိေပ။ ႏိုင္ငံျခားသား တို႔ကား ျမန္မာရာသီႏွင့္တူေသာ ျမန္မာ့စိတ္ကို ေတြ႕ျမင္ေနၾကရျခင္း ျဖစ္ေပသည္။

သို႔ေသာ္ အရင္းခံျဖစ္ေသာ ျမန္မာ့စိတ္ဓာတ္ကား မည္သို႔ရွိေလသနည္း။

အဆံုးစြန္အျပင္းထန္ဆံုးမွ မွတ္ေက်ာင္တင္ၾကည့္မွ သိႏိုင္ေပသည္။ စိတ္ႏွင့္ပတ္က္လွ်င္ ေသမင္းႏွင့္မ်က္ႏွာခ်င္း ဆိုင္ ေတြ႕ၾကံဳရသည့္အခိုသည္ ေနာက္ဆံုးမွတ္ေက်ာက္ျဖစ္ေပသည္။ ထို႔သို႔ေသာ မွတ္ေက်ာက္ႏွင့္ စစ္သည့္အခါ ျမန္မာ့စိတ္ဓာတ္သည္ မည္သို႔ရွိသနည္း။

ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီးဒဏ္ကို ျမန္မာတို႔သည္ သံုးႏွစ္တိတိ ႏွစ္ႀကိမ္တိုင္တိုင္အျပင္ အျပစ္ခံရေပသည္။ ေျမျပင္တြင္ ဂ်ပန္တို႔က ျမန္မာတို႔အား ၎တို႔၏ စစ္တပ္တည္းဟူေသာ လမ္းႀကိတ္စက္ႀကီးႏွင့္ ျပားျပား၀ပ္ေအာင္ သံုးႏွစ္ တိတိ ဖိ၍လွမ္းခဲ့ၾကေလသည္။

မဟာမိတ္တို႔ကလည္း သံုႏွစ္လံုးလံုး တစ္ရက္မနား ေကာင္းကင္မွေန၍ လက္နက္မိုးမ်ားရြာခ်ခဲ့သည္။ ဤကဲ့သို႔ အထက္ကလည္း မသက္သာ၊ ေအာက္ကလည္းမသက္သာ ႏွစ္ဖက္ညႇပ္၍ ဖီစီးေနသည့္အထဲတြင္ ျမန္မာတို႔ သည္ ဒူးမေထာက္ ကုပ္မက်ဳိးဘဲ ေနခဲ့ၾကေပသည္။ ဂ်ပန္တို႔ စစ္ေရးနိမ့္၍ မဟာမိတ္တို႔ ေအာင္စည္ေအာင္ေမာင္း ေဆာ္ရြမ္းတီးမႈတ္ကာ ျမန္မာျပည္အတြင္းသို႔ ေျခသံျပင္းျပင္းႏွင့္ ၀င္၍လာၾကေသာအခါ ျမန္မာမ်ားမွာေက်ာေပၚ တြင္ အကၤ်ီအစုတ္စုတ္အၿပဲၿပဲႏွင့္ မ်က္ႏွာညႇဳိးငယ္ႏြမ္းလွလွ်က္ ေတြ႕ရလိမ့္မည္ဟု အထင္ႀကီးထင္လ်က္ လာခဲ့ၾက ေလသည္။ ေက်ာေပၚတြင္ အစုတ္စုတ္အၿပဲၿပဲႏွင့္ ေတြ႕ရၾက၏။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာမ်က္ႏွာမူကား ထိုအစုတ္စုတ္ အၿပဲၿပဲၾကားမွာပင္ ျပံဳးရႊင္လ်က္ရွိသျဖင့္ အံအားသင့္သြားၾကရေပသည္။

အေနာက္ႏိုင္ငံသားတို႔သည္ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေက်ာ္မွ် ျမန္မာတို႔၏ စိတ္ဓာတ္ကို ခ်ဳိးႏွိမ္ခဲ့၏။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာမ်ား ၏ျပံဳးေသာမ်က္ႏွာကို ျမင္၍သာသြားၾကရ၏။ ဂ်ပန္တို႔သည္ သံုးႏွစ္တိုင္တုိင္ ျမန္မာ့ကုပ္ေပၚတြင္ ဓားတင္၍ ထားၾက၏။ သို႔ေသာ္ "၀ါး… ဟား… ဟား" ဟု ၿမိဳ႕ျပေက်းရြာ ေတာအံုေတာင္ၾကားမ်ားမွ မက်န္ ျမန္မာ့ရယ္ေမာ သံကို နာခံ၍ ေျပးၾကရ၏။

ဤကား ျမန္မာတို႔သည္ ေသမင္းႏွင့္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္၀ံေသာ စိတ္ဓာတ္သည္လ်င္ အရင္းခံျဖစ္ေပသည္။ ဤစိတ္ ဓာတ္မ်ဳိးကို ျမန္မာတို႔သည္ ယခုမွ ရသည္မဟုတ္။ ေရွးပေ၀သဏီ ျမန္မာအဆက္ဆက္က ခံယူခဲ့ၾကေသာ ျမန္မာ့အေမြထူးႀကီးျဖစ္ေပသည္။

ေသရမည္ေဘးႏွင့္ၾကံဳလွ်င္ လူသည္ တုန္လႈပ္ၿမဲျဖစ္ေပသည္။ အခ်ဳိ႕ေျခေသလက္ေသျဖစ္ကာ မလႈပ္မရွားႏိုင္ျဖစ္ သည္။ အခ်ဳိ႕ေသေဇာႏွင့္ ေျမာေမ့သြားတတ္ၾကသည္။ အခ်ဳိ႕စိတ္ေခ်ာက္ခ်ား၍သြားတတ္သည္။ သို႔ေသာ္ အနႏၱသူရိယအမတ္သည္ တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားျခင္းမရွိ။ ပကတိတည္ၿငိမ္ေသာစိတ္ျဖင့္ သမဓိမပ်က္ ရွိေပသည္။ လူသတ္ပါးကြက္၏ ဓားေအာက္၌ အသက္ထါက္ရမည့္ေလေဘးကို မေတြး။ ေလာကႀကီးအဆင္မေျပပံုတို႔ကို ဆင္ျခင္လ်က္ သံသရာအေရးကိုသာ ေတြးေတာစုိးရိမ္ေသာ စိတ္မ်ားေပၚလ်က္ရွိေပသည္။

"သူတည္းတစ္ေယာက္၊ ေကာင္းဖို႔ေရာက္မူ၊ သူတစ္ေယာက္မွာ၊ ပ်က္လင့္ကသာ၊ ဓမၼတည္း"ဟု ေလာကႀကီး အဆင္မေျပပံုတို႔ကို စူးစူးစိုက္စိုက္ ႐ႈ႕စားမိေပသည္။

လက္၀ဲသုႏၵႏၶရအမတ္သည္ မဲဇာသို႔ အပို႔ခံရသည္။ လည္ပင္းေပၚ ဓားတင္၍မသတ္သည္ တမည္သာက်န္သည္။ ေသဒဏ္ေအာက္တစ္ထစ္မွ်သာ ေလ်ာ့ေသာ တစ္သက္တစ္ကြၽန္းဒဏ္ကို ခံရျခင္းျဖစ္ေပသည္။ တစ္ေန႔တစ္ေန႔ ႏွင့္ တေရြ႕ေရြ႕ေဆြးျမည့္၍ ေသရမည္ပင္ျဖစ္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားေသာ္စိတ္မရွိ။ သမာဓိတည္ လ်က္ရွိသည္။

"မဲဇာေတာင္ေျခ၊ စီးေတြေတြတည္"ဟူေသာ္ စကားမ်ားသည္ ယခုႏွစ္ေပါင္း တစ္ရာ့ငါးဆယ္ေက်ာ္သည့္အထိ မဲေတာင္ႀကီးကို လွည့္၍စီးေသာ ျမစ္ေရ၏အသံကဲ့သို႔ ျမန္မာတို႔၏ နားတြင္ တသြင္သြင္ၾကားလ်က္ပင္ရွိေပသည္

ျမ၀တီမင္းႀကီး ဦးစသည္ မဏိပူရ ကသည္းျပည္သို႔ ေရွ႕တန္းခ်ီ၍ တက္ရ၏။ ေတာႀကီးေတာင္ႀကီး အသီးသီးျဖင့္ ပိတ္ဆီးျခင္းသန္းလ်က္ လမ္းပန္းမျမင္ျဖစ္၏။ ေရွ႕က ဆီးႀကိဳခုခံမည့္ ရန္သူအင္အားကိုလည္း ေသခ်ာစြာသိရ သည္မဟုတ္။ ေမွာင္အတိက်ေနေသာ သန္းေခါင္ယံ၌ ေသမင္းခံတြင္းသို႔ ခုန္ဆင္းရသကဲ့သို႔ရွိ၏။ သို႔ေသာ္ ျမ၀တီမင္းႀကီး၏ စိတ္သည္ ညႇဳိးငယ္တုန္လႈပ္ျခင္းမရွိ။ အေပ်ာ္အပါး ေတာကစားထြက္သကဲ့သို႔ တစ္လမ္းလံုး ဇာတ္ခင္း၍ သြားေလသည္

ဦးပုည ေသရခါနီးတြင္ ေရးသားသြားေသာ ေလးခ်ဳိးကေလကို လူတိုင္းသိ၏

"ဟုတ္ပေလ၊ ႏႈတ္ေရႊဟရမွာျဖင့္၊ ပုဓဗၼစ ထင္ရဲ႕ေလ၊ ေကာသလငယ္လို႔၊ ဘ၀မွာ သေရလွ်မ္းပါတဲ့၊ ေရႊနန္းစံ ရာနန္းမွ၊ ခါခ်ိန္တန္ ပ်က္စၿမဲဟာမို႔၊ စြဲမိသံေ၀။ အကုသိုလ္ အနားဂတ္ကယ္က၊ ယခုလာလို႔ ျဖတ္ေသာ္ေၾကာင့္၊ ဇရပ္ကသို႔ ေျပာင္းရေခ်။ ေခြးေသလိုကြဲ႕ေသရျငား၊ သိလ်က္ႏွင့္ပင္ ၀ိပါတ္ၾကမၼာငယ္လို႔၊ ေရႊဉာဏ္ရွင္ မေ၀ခဲြႏိုင္ ဘူး။ ပြဲေတြ႕အမွား။"

ဦးပုညသည္ မိမိအား အၿငိဳးသိုလ်က္ရွိေသာ ရန္သူၿမိဳ႕၀န္ဦးသာအိုလက္တြင္ ဧကန္ေသရေတာ့မည္ကို သိ၏။ ေသရမည့္အေရးသည္ မ်က္ေမွာက္၌ကပ္၍ထင္ရွာ၏။ သို႔ေသာ္ တုန္လႈပ္သည့္စိတ္မရွိ။ ၀ိဓယျပဇာတ္၊ ေကာသ လျပဇာတ္၊ ေရသည္ျပဇာတ္မ်ားကို ေရးသားသကဲ့သို႔ပင္ မလြဲမေခ်ာ္ တည္ၾကည္ေျဖာင့္တန္းေသာ္ သမာဓိျဖင့္ ဆိုခ်င္သည့္စကားကို ကြင္းကြင္းကြက္ကြက္ ျဖစ္ေပသည္။

သကၠရာဇ္ ၁၁၄၃ ခုႏွစ္ နန္းတက္ေတာ္မူေသာ ဘိုးေတာဘုရားလက္ထက္တြင္လည္း ပခန္းမင္းသားသည္ ဤနည္းသုိ႔ ေေသရမည့္ေဘးႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕လ်က္ တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားျခင္း ကင္းလ်က္ရွိေပသည္။ ပုဂံမင္းသားမွာ ဘိုးေတာ္ဘုရားႏွင့္ သီရိမဟာသုဓမၼမဟာေဒ၀ီဘဲြ႕ခံေျမာက္ ေရႊေရးေဆာင္ မိဖုရားႀကီးတို႔မွာ ဖြားျမင္ေတာ္မူေသာ သားေတာ္ျဖစ္ေပသည္။ ၁၁၄၅ခုႏွစ္ ဖြားျမင္၍ ငယ္အမည္မွာ ေမာင္ဘဲႀကီးျဖစ္သည္။ ဘိုးေတာ္ဘုရားတြင္ သားေတာ္ေပါင္း ေျခာက္က်ိပ္ ေျခာက္ပါး ရွိသည့္အနက္ ပုခန္းမင္းသားမွာ ဘိုးေတာ္မင္းအျဖစ္ကို ရၿပီးေနာက္ လက္ဦးဖြားျမင္ေသာ သားေတာ္အႀကီးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အထူးပင္ ခ်စ္ျမတ္ႏိုးေတာ္မူသည္။ အသက္ငါးႏွစ္အရြယ္ ၁၁၅၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ျမန္ေအာင္ၿမိဳ႕ကို ေပးေတာ္မူၿပီးေနာက္ အသက္ဆယ္ႏွစ္အရြယ္ ၁၁၅၅ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္ေအာင္ၿမိဳ႕ႏွင့္လဲ၍ ပုခန္းၿမိဳ႕ေပးေတာ္မူသျဖင့္ ပခန္းမင္းသားဟု တြင္ေလသည္။ တစ္ခါေသာ္ ဘိုးေတာ္ဘုရား သည္ သားေတာ္ ပုခန္းမင္းသား မဟာဓမၼရာဇာအား အမ်က္ေတာ္ရွိ၍ ျမစ္ညာသစ္ေတာသို႔ ပို႔ေတာ္မူေလသည္။

ျမစ္ညာသစ္ေတာဆိုသည္ကား တစ္ကြၽန္းပို႔ ဒဏ္ေပးျခင္းပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ေတာႀကီးေတာင္ႀကီး လူသူမနီးျဖစ္ လ်က္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါလည္း ထူေျပာေသာအရပ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေသဒဏ္ေပးသည္ႏွင့္ မျခား ျဖစ္ေခ်သည္။ ဤကဲ့သို႔ ေနျပည္ေတာ္ႏွင္မနီး ေတာႀကီးအတြင္း၌ ေသးမင္းႏွင့္မ်က္ခ်င္းဆိုင္ရေသာ္လည္း တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ ခ်ားျခင္းမရွိ။ ပကတိတည္ၿငိမ္ေသာ စိတ္ျဖင့္ ေအာက္ပါ ပတ္ပ်ဳိးကို စီကံုးဖြဲ႕ဆိုေလသည္။

"ေအာင္ေျမသာစံ၊ ေသာင္ယံသဲက၊ ပုလဲလိုလို၊ ခင္းသာ၀ကို၊ ေရညိဳညိဳ ဒိုးယိုငယ္စီးပါလို႔၊ ခရီးသာသာလမ္းမွည လ၊ ေရႊတဲ့ေရႊျမစ္ညာ၊ ေရႊလက္ကယ္ကိုင္ကာ၊ သီတာေသာင္ကမ္းေျခ၊ စိမ္းေရႊျဖဴေရာင္၊ ညိဳ၀ါေရာင္ေသြး၊ တိမ္စြယ္ မိွတ္ကယ္ကေမွး။ ေရႊျပည္ေတာ္၊ ေမွ်ာ္တိုင္းေ၀း။ ေရႊေသြးမ်က္ၾကည္၊ ေလေျပယူသိမ္း၊ ျမစိမ္းေရာင္ညိဳမိႈင္းမို႔ ေရတဲ့ေရကန္သာ။ ပဒံုေ၀ဆာ အငံုေရႊၾကာ အမႈံေ၀ကာ ရဂံုေဗြမွာ၊ ညႇဳိးညႇဳိးညင္းညင္း၊ ႀကိဳင္းသင္းမာလာ၊ ပန္းစုံကသင္း၊ တဆင့္တက္ေသာ္၊ တေတာင္ေက်ာ္၊ တေမွာ္ငုံလွ်ဳိး၊ တခ်ဳံတုိး တမုိးေသာက္လွ်င္ တေန၀င္၊ တခြင္ၿမိဳင္ႀကီး ဂႏုိင္ဆီး၊ ေတာႀကီးေတာင္ကာ၊ ေသလာေတာင္ေစာင္း၊ ပိတ္ေပါင္းငယ္သာေထြ၊ သေျပပင္နန္း၊ ေရယဥ္စန္းငယ္ႏွင့္ စခန္းေအာင္ရန္ေျမ၊ အပန္းေျဖကာ၊ ဗလာတူယြန္း၊ သံသာေရႊငွက္ကယ္ညႊန္း။ ။ ႏွစ္ကုိယ္စံ ဖန္ကုိင္းကြၽန္း၊ အလြမ္းငယ္ေထြ၊ ေဆာ္ေလက ျဖဴး၊ သာျပန္႔ျဖဴး၊ မာလာငုံဖူး၊ ထုံလုိ႔ျမဴး၊ သာထူးဆန္း နန္းေရႊေတာင္ညႊန္႔ နတ္ကယ္စံရာ၊ ခ်မ္းေလေအာင္လုိ႔ ထပ္ကယ္ဖန္လာ၊ မယုံပါဘဲႏွင့္ေလ။ ေရႊရင္ခ်မ္းျမေအး၊ မေလးတုန္ခ်စ္တဲ့ မႈံႏွစ္ကယ္ေလး၊ ေတာေခ်ာင္မွာ ေမာင္အိပ္လုိ႔၊ ေတာထိပ္မွာေကြး၊ ေတာင္ျမင့္ဂႏၶာက ၾကာတုိင္းေမႊး၊ ေရကန္သာၾကာတုိင္းေအး၊ ေနျပည္ေတာ္ေမွ်ာ္တုိင္းေ၀း"

ပုခန္းမင္းသား၏ စိတ္ထားကုိၾကည့္လွ်င္ အလြန္ထူးဆန္းသကဲ့သုိ႔ေသာ အခ်က္မ်ားကုိ ေတြ႕ႏုိင္ေပသည္။ တစ္ကြၽန္းပုိ႔ဒဏ္ထိ၍ ေသရမည့္ေဘးႏွင့္ ရင္ဆုိင္ၾကံဳေတြ႕ေနရေသာ္လည္း ေသရမည့္ အနံ႔အသက္ဆုိ၍ စိတ္၌ တစ္စုံတစ္ရာ ခုိေအာင္းျခင္းမရွိ။ ေသရမည့္ကိစၥကုိ ေဘးခ်ိတ္၍ မိမိပတ္၀န္းက်င္ရွိ ေလာကဓာတ္ေရေျမေတာခန္း ေတာင္ခန္း လွပပုံမ်ားကုိသာလွ်င္ စိတ္တြင္း၌ ၾကည္လင္ျခင္း ရွိေနေပသည္။ ငါ့အား ေတာေခါင္ေတာင္ဖ်ား တစ္ကြၽန္းပုိ႔ဒဏ္ႀကီး ထိ၍ေနေလၿပီ။ ဤေနရာ ဤေဒသ လူသူမနီးသည့္ ေတာႀကီး၌ ငါသည္ တေရြ႕ေရြ႕ ႏြမ္းရိေသေက်ပ်က္စီးရေခ်ေတာ့မည္တကားဟု ညည္းညဴသံဟူ၍ လုံးလုံးမပါျဖစ္ေခ်သည္။

ဤမွ် ခုိင္မာေတာင့္တင္းေသာ စိတ္ထားမ်ားကုိ ေရွးပေ၀သဏီအစဥ္အဆက္ကပင္ ျမန္မာတုိ႔ ရရွိခဲ့ၾကေပးသည္။ အာကာေ၀ဟင္ေကာင္းကင္ျပင္ႀကီးသည္ မႈန္ခ်င္းမႈန္၊ ျပာခ်င္ျပာ၊ မည္းခ်င္မည္းျဖစ္သကဲ့သုိ႔ ျမန္မာ့စိတ္ဓာတ္ သည္ ရယ္ခ်င္ရယ္၊ ငုိခ်င္ငုိ၊ ညဳိခ်င္ညဳိျဖစ္တတ္ေသာ္လည္း အတြင္းဓာတ္ခံကား အခက္အခဲႏွင့္ေတြ႕ ရေလေလ တင္းမာေလေလျဖစ္လ်က္ ဒုကၡႏွင့္ေတြ႕ရေလေလမေလွ်ာ့ေသာစိတ္ျဖင့္ ရႊင္ပ်ေလေလျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျမန္မာရွိေလရာရာ၌ ရယ္ေမာသံကုိ ၾကားေနရျခင္းျဖစ္ေပေၾကာင္း …။

(၁၉၄၉)

ေဇယ်ာ