ကြမ္းစား ေဆးလိပ္ေသာက္ ေဘး မေရာက္ ရေလေအာင္

ကင္ဆာ ေရစီးေၾကာင္း ဟာ ကမၻာ့အႏွံ႔အျပား၊ လူ႔ဘ၀ အေထြ ေထြ၊ က်ား မ အသီးသီး မွာ စဥ္ဆက္  မျပတ္ စီးဆင္း ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လည္းပဲ ကမၻာ့ ကင္ဆာ ေရာဂါကာ ကြယ္ေရး အဖြဲ႕ (International Union Against Cancer) နဲ႔ ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ (WHO) တို႔ ပူး ေပါင္းကာ ပညာေပး လုပ္ငန္း ေတြ လုပ္ေန ၾကပါတယ္။ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၄ ရက္ကိုလည္း ကမၻာ့ ကင္ဆာ ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး ေန႔ (World Cancer Day) ရယ္လို႔ သတ္မွတ္ၿပီး ကမၻာ ကို ကင္ဆာ သတင္းစကား ေတြ တတ္ စြမ္းသမွ် က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ ေပးခဲ့ ပါတယ္။

သက္ဆုိင္ရာက ထုတ္ျပန္ေၾက ညာ ထားတဲ့စာရင္း ဇယားေတြ အရ ခရစ္ႏွစ္ ၂၀၂၀ မွာ တစ္ကမၻာလံုး မွာ ကင္ဆာ လူနာ အသစ္သန္း ၂၀ ရွိမယ္ တဲ့။ ၂၀၀၅ ကေန ၂၀၁၅ အ တြင္း ကင္ဆာ ေၾကာင့္ေသတဲ့ လူနာ ၈၄ သန္း အထိ ရွိမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေတြက ကင္ဆာဟာ ေသမင္းတ မန္ ေရာဂါ ျဖစ္တယ္။ ကမၻာ့ က်န္းမာ ေရးျပႆနာ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာကို ျပ သေန တာပါပဲ။

ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ၀န္းက်င္မွာ ကင္ ဆာ ျဖစ္ေနတဲ့ သူေတြ ရွိသလို ကင္ ဆာ ေၾကာင့္ ကြယ္လြန္ သြားတဲ့ခ်စ္ သူ ခင္သူ ျမတ္ႏုိး သူမ်ားရဲ႕ အသုဘ ကို ပို႔ရတာ ေတြလည္းရွိရဲ႕။ ကင္ဆာ တိုက္ပြဲ ကို အားမာန္ ခဲၿပီး ဆင္ႏႊဲေန တဲ့ သူေတြနဲ႔ မိသားစု အသိုင္းအ၀ိုင္း ေတြကို တက္စြမ္း သမွ် ႏွစ္သိမ့္အား ေပးၾက ရတာလည္း အႀကိမ္ႀကိမ္ ပါ။ ကြၽန္ေတာ့္ အစ္မ အရင္းဆိုရင္ ရင္သား ကင္ဆာ နဲ႔ တိမ္းပါး ခဲ့ရၿပီး ရင္သား ကင္ဆာ ေၾကာင့္ ေသဆံုးရတဲ့ မိတ္ေဆြ ေက်ာင္းဆရာမ တစ္ဦးရဲ႕ ရက္လည္ ေန႔မွာ မိခင္အုိႀကီးဟာ ကြယ္လြန္ ခဲ့ၿပီး ရက္ပိုင္း အတြင္းမွာပဲ ကင္ဆာရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ အသက္ ဆံုး႐ႈံး ခဲ့ရတာကို လည္း ႀကံဳဖူးပါတယ္။  အဆုတ္ ကင္ဆာနဲ႔ ကြယ္လြန္ ခဲ့တဲ့ ပန္းခ်ီ အေက်ာ္ဆရာ ေပၚဦးသက္၊ လည္ေခ်ာင္း ကင္ဆာ ေ၀ဒနာခံစား ရင္း ေရာဂါကို ဒူးမေထာက္၊ လက္မ ေျမာက္ဘဲ ေနာက္ဆံုး ထြက္သက္အ ထိ စိန္ေခၚ ရင္ဆုိင္ခဲ့တဲ့ ဆရာ မိုးဟိန္း (သားဂ်ာနယ္ေက်ာ္)၊ ဆရာတက္ တိုး၊ ေဒၚႏုယဥ္တို႔ရဲ႕သားႀကီး၊ ခံတြင္း ကင္ဆာနဲ႔ ကြယ္လြန္ ခဲ့တဲ့ ဦးမင္း ေအာင္ အစ ရွိတဲ့ ပုဂၢဳိလ္ မ်ားဟာ ျမန္ မာ့ ကင္ဆာ ေရာဂါ သမိုင္း၀င္ ပုဂၢဳိလ္ ေက်ာ္ေတြပါ။

ကင္ဆာဟာ ကိုယ္ခႏၶာ အႏွံ႔အ ျပားမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး အစာအိမ္၊ အ ဆုတ္၊ ရင္သား၊ အသည္း၊ သားအိမ္ ေခါင္း၊ အစာျပြန္၊ ဆီးႀကိတ္၊ ခံတြင္း ကင္ဆာ အစရွိသည့္ျဖင့္ နာမည္ အ မ်ဳိးမ်ဳိး ခြဲျခား ထားပါတယ္။ အမည္ ကြဲ ေပမယ့္ အသက္ အႏၲရာယ္ကိုျဖစ္ေစ တဲ့ ေသမင္း တမန္ေတြပါပဲ။

ကင္ဆာ သမုိင္း ကလည္း စိတ္ ၀င္ စားစရာပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္သန္း ေပါင္းရာေလာက္ ခ်ီ ကတည္းက ကင္ ဆာ က စတင္ ေျခခ် ခဲ့ပါတယ္။ ေရွး အက် ဆံုးေတြ႕ထားရတဲ့ ကင္ဆာက ေတာ့ ၿဗိတိသွ် ျပတုိက္မွာ ရွိတဲ့ ဒိုင္ ႏုိေဆာ႐ုပ္ႀကြင္းတစ္ခုရဲ႕ အၿမီးမွာ ေတြ႕ထားတဲ့ ကင္ဆာျဖစ္ပါတယ္။

ကင္ဆာ ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္း ရင္းေတြ ထဲမွာ လူေနမႈ စ႐ိုက္ပံုစံ (Life Style) လည္းပါ၀င္ပါတယ္။

တစ္ခါတုန္းက "ကြမ္း၊ ေဆး လက္ဖက္ နတ္သစ္ရြက္"၊ "ေဆးတစ္ အုိး ကြၽမ္း၊ ကြမ္းတစ္ယာညက္" စတဲ့ ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈ အမွတ္အသား၊ ေရွးထံုး အစဥ္အလာ ေတြဟာ အခု ေတာ့ ေခတ္သစ္ က်န္းမာေရး နယ္ ေျမမွာ သတိျပဳစရာ ေတြအျဖစ္ ဂ႐ု မူစရာ ျဖစ္လာပါၿပီ။ ေဆးလိပ္ ေသာက္၊ ကြမ္းစားျခင္းဟာ ကင္ဆာ ရဲ႕အေျခ ခံအုတ္ျမစ္ တစ္လႊာ ျဖစ္ေၾကာင္းကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပညာေပး ေနရပါ ၿပီ။ ေဆးလိပ္ေသာက္၊ ကြမ္းစား သူ ကလည္း မ်ားမွ မ်ားပဲ။ တစ္ေန႔က မိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္ရဲ႕ ကြမ္းယာ ဆုိင္မွာ ေလ့လာ ၾကည့္မိ ေတာ့ ကြမ္း ယာ အခ်ဳိဆိုတာ လံုး၀ မရွိေတာ့သ ေလာက္ျဖစ္ ေနၿပီး အဆိမ့္၊ ေဆးအ မ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ယာၿပီး ေရာင္းေနရ တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ေဆး အမ်ဳိးမ်ဳိးဆို တာက ႏုိင္တီတူး၊ ဘုရင္မ၊ စစ္က နယ္၊ ဟန္ဒရက္၊ ဆာဂါ၊ ေဖာ္တီဖိုက္ စတဲ့ ေဆးေတြျဖစ္ၿပီး ဗမာေဆး၊ ႏွပ္ ေဆး တို႔ကိုလည္း စားသံုးသူ အႀကိဳက္ ေရာင္းခ် တာေတြ႕ရပါတယ္။ တစ္ေန႔ ကို က်ပ္ ၂,၀၀၀ ဖုိး ေလာက္ အထိစားတဲ့ သူတစ္ေယာက္ ရွိတယ္ တဲ့။ အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီး၊ လူငယ္လူရြယ္ေတြ အားလံုး စားၾက တယ္။ အေၾကာင္း အမ်ဳိးမ်ဳိးျပလုိ႔ ေပါ့။ အျခား ႏုိင္ငံက ၀င္လာတဲ့ ကြမ္း ေပါင္း စားမိလို႔ ႐ုတ္တရက္ ေသဆံုးခဲ့ တဲ့သတင္း ကိုလည္း မၾကာမီက ဂ်ာ နယ္ေတြမွာ ဖတ္လိုက္ ရပါေသးတယ္။

"ကြမ္းစား၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ က်ေပ်ာက္သေလာက္" ရွိတယ္ ဆုိ ၿပီး ကြမ္း၊ ေဆးလိပ္အေပၚ ေလွ်ာ့ တြက္တာ ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ တ ကယ္ေတာ့ ကြမ္းစား၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္တာ ဟာ ေရာဂါရ ႐ံုသာမ က အသက္ပါ ေပ်ာက္ ႏုိင္ပါတယ္။ ခံတြင္း ကင္ဆာမ်ား လည္း ျဖစ္ေစပါ တယ္။ ကြမ္း၊ ေဆးေၾကာင့္ လွ်ာကင္ ဆာ၊ လွ်ာေအာက္ ကင္ဆာ၊ ႏႈတ္ခမ္း ကင္ဆာ၊ ပါးေစာင္ကင္ဆာ၊ သြားဖံုး ကင္ဆာ၊ အားသီးကင္ဆာ၊ အာ ေခါင္ကင္ဆာ အစ ရွိတာေတြျဖစ္ေစ ပါတယ္။

ခံတြင္း ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတဲ့  အ ေၾကာင္း အရာမ်ားထဲမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္း၊ ကြမ္းစားျခင္း၊ ကြမ္း ႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီး ငံုျခင္း၊ အရက္ ေသာက္ျခင္း၊ ခြၽန္ထက္ ေသာသြား မ်ားႏွင့္ အစဥ္အၿမဲ ထိခိုက္ေနျခင္း၊ ခံတြင္း သန္႔ရွင္းမ ႈမရွိျခင္း၊ ဗီတာမင္ ေအႏွင့္ စီ ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း အစ ရွိသည္တုိ႔ ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ ကြမ္း စားျခင္း၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္း စတဲ့ အႏၲရာယ္အျပဳအမူ ေတြပါပဲ။ ခ်က္ ခ်င္း မျဖစ္ဘဲ အခ်ိန္ ယူၿပီး အႏၲရာယ္ လမ္းခင္း ပါတယ္။

ပါးစပ္မွာ က်က္ခဲ တဲ့အနာ ေပါက္ျခင္း၊ လွ်ာ၊ သြားဖံုး၊ ပါးေစာင္၊ လည္ေခ်ာင္း ၾကာရွည္ စြာနာေနျခင္း၊ ပါးစပ္ ထဲမွ ေသြးထြက္ျခင္း၊ လွ်ာပါး ေယာင္ျခင္း၊ နားကိုက္ ျခင္း၊ လည္ ပင္းမွာ အက်ိတ္ စမ္းမိျခင္း၊ ပါးစပ္ မဟ ႏုိင္ျခင္း၊ အစာမ်ဳိရန္ ခက္ခဲျခင္း အစ ရွိတာေတြ ျဖစ္ခဲ့ရင္ သက္ဆုိင္ ရာ ကြၽမ္းက်င္သူ ေတြကို အခ်ိန္မီျပ သဖို႔ လို ပါတယ္။ ေစာေစာ သိ၊ ေစာ ေစာကုႏုိင္ေလ အသက္ရွည္ဖို႔ အခြင့္ အေရး ရေလပါပဲ။

ေဆးလိပ္ ေၾကာင့္ ခံတြင္းကင္ ဆာသာမက အဆုတ္ ကင္ဆာ၊ အ သံအုိး ကင္ဆာ၊ အစာအိမ္ ကင္ဆာ၊ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ ေတြလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေဆးလိပ္နဲ႔ က်န္း မာေရး၊ က်န္းမာေရးကိုသာ ေရြးဖုိ႔လို သလို ငယ္ငယ္ ကတည္းက အက်င့္ မလုပ္မိဖို႔ လည္း အေရးႀကီး ပါတယ္။

ခံတြင္း ကင္ဆာ မျဖစ္ေစဖို႔ ေဆး လိပ္မေသာက္ရန္၊ ကြမ္းမစားရန္၊ ေဆးမငံုရန္၊ အရက္ မေသာက္ရန္၊ သြားႏွင့္ ခံတြင္း သန္႔ရွင္းေရး ဂ႐ုစိုက္ ရန္ အစရွိတဲ့ အခ်က္အလက္ ေတြ ကို သက္ဆုိင္ရာ ကြၽမ္းက်င္သူ မ်ားက ပညာေပးထား ပါတယ္။ ဒါေတြကို  လက္ေတြ႕ လိုက္နာက်င့္ သံုးဖို႔လိုပါ တယ္။ အလုပ္ မပါရင္ က်န္းမာေရး ပညာ မဟုတ္ပါ။

က်န္းမာေရး ၀န္ႀကီးဌာန၊ က်န္း မာေရး ဦးစီးဌာန၊ လည္ခံ တြင္းကင္ ဆာကာကြယ္ေရး အတြက္ ပညာေပး ေန သလို ခဲြစိတ္ ကုသျခင္း၊ ဓာတ္ ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ကုသျခင္း၊ ေဆးထိုး ေဆးစား၍ ကုသျခင္း စတဲ့ ကုသနည္း မ်ဳိးစံုနဲ႔ လိုအပ္ သလို ကုသေပး ေနပါ တယ္။

ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္း၊ ေဆးငံု ျခင္း၊ ေဆးရြက္ႀကီး စားသံုးျခင္း၊ ကြမ္း စားျခင္းတုိ႔ဟာ ခံတြင္း ကင္ဆာျဖစ္ ပြား ေရးမွာ အဓိက အက်ဆံုးျဖစ္ပ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေလွ်ာ့တဲ့ ဇြဲလံု႔ လ၊ ႀကီးမားတဲ့ အားမာန္နဲ႔ ခိုင္မာတဲ့ စိတ္ဓာတ္ ဖိဖိစီးစီးနဲ႔ သတိျပဳေရွာင္ ရွားၾကဖို႔ လိုေၾကာင္း တုိက္တြန္းႏႈိး ေဆာ္ လုိက္ရပါတယ္ ခင္ဗ်ား။

ဦးေအာင္ေက်ာ္ေက်ာ္ (က်န္းမာေရးပညာ)