နယူးေယာက္ျမိဳ႕ အၾကိမ္(၂၀)ေျမာက္ ရခုုိင္သႀကၤန္စည္ကားသိုက္ျမိဳက္စြာက်င္းပ
အင္ဒိုနီးရွားသမၼတႏိုင္ငံ (Republic of Indonisia) သည္အာရွတိုက္ႏွင့္ ၾသစေၾတးလ်တို က္တို႔၏ အီေကြတာမ်ဥ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ေပၚတြင္တည္ရွိၿပီး အေရွ႕ဘက္တြင္ပါပူ၀ါနယူးဂီနီႏွ င့္ေျမာက္ဖက္တြင္မေလးရွားႏိုင္ငံတို႔ႏွင့္ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ခ်င္းဆက္စပ္လွ်က္ရွိပါသည္။ကြ်န္းစုေပါင္း(၃၀၀၀)သံုး
ေထာင္ရွိၿပီးႏိုင္ငံအက်ယ္အားျဖင့္ျဖင့္(၇၃၅၂၆၈)စတုရန္းမိုင္က်ယ္၀န္ပါသည္။ၿမိဳ႕ေတာ္မွာဂ်ာကတာျဖစ္ၿပီး`
ကမၻာေပၚတြင္မူဆလင္ဦးေရအမ်ားဆံုးႏိုင္ငံ´ျဖစ္သည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွ(၁၀)ႏိုင္ငံတြင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ကုန္ေျမႏွင့္ ေရပို င္နက္မ် ားပါ ထည့္တြက္မည္ဆိုပါက အက်ယ္ဆံုးေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္၏။ မူဆလင္တို႔ မက်ဴးေက်ာ္မွီ ကအင္အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္"သီရိ၀ိဇယ(ေခၚ)သု၀ဏၰဒီပ" ဟူေသာအမည္ျဖင့္ဗုဒၶသာသာနာေတာ္စည္ပင္ထြန္းကားခဲ့ၿပီး သာသနာေတာ္၏ အရိပ္ေအာက္တြင္းေအးခ်မ္းစြာရွိခဲ့ေၾကာင္းကို သမိုင္းအေ ထာက္အထားမ်ားအရ သိရပါသည္။
ဗုဒၵသာသာနာေတာ္သည္မဇၥ်ိမေဒသ(အိႏၵိယ)မွေန၍အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း(၂၀၀၀)ကပင္
ေရာက္ရွိျပန္႔ပြားေနခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ဂ်ာဗာကြ်န္းမွာ အင္ဒိုနီးရွား တႏိုင္ငံလံုး သို႔ ဗုဒၶသာသာနာေတာ္ ျဖန္႔ခ်ီရာ သာသာနျပဳ ဗဟို႒ာနႀကီးတစ္ခုျဖစ္ခဲ့၏။ သာသနာေတာ္ႏွစ္(၁၀၆ )ႏွစ္၊ AD,520-တြင္ ကသၼီရဘုရင္၏သားေတာ္အရွင္ဂုဏဓမၼ သည္ အင္ဒိုနီးရွား ဂ်ာဗားကြ်န္းသို႔ၾကြ ေရာက္၍ သာသနာေတာ္ျပဳရာတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စည္ပင္ျပန္႔ပြားလာေၾကာင္းကို "ကာအိုဆင္ " ခ်မ္ဟုဆိုေသာ တရုတ္က်မ္းစာတစ္ေဆာင္၌ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ထိုစဥ္က အိႏၵိယနာလႏၵာ တကၠ သိုလ္ႀကီးမွ ပါေမာကၡဆရာေတာ္အရွင္ဓမၼပါလသည္လည္း အင္ဒိုနီးရွားသို႔ သာသနာျပဳ ၾကြေရာက္ ခဲ့ေၾကာင္းကိုလည္းမွတ္တမ္းမ်ားအရသိရပါသည္။
သာသနာေတာ္ႏွစ္(၅၀၀)ခန္႔တြင္ အိႏၵိယေတာင္းပိုင္း ကစၥနနဒီႏွင့္ ဆူမၾတားကြ်န္း ၊ ဂ်ာဗား ကြ်န္းတို႔သည္ ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ျခင္းျဖင့္ အဆက္အသြယ္ရွိခဲ့ၾကၿပီး အိႏၵိယကုန္သည္တို႔သ ည္ ရာသီဥတုႏွင့္ စီပြားေရးေကာင္းမြန္ေသာ ကြ်န္းတစ္ကြ်န္းကို အေျခခ်ေနထိုင္ၾကၿပီး စည္းလံုးညီ ညႊတ္စြာျဖင့္ႏိုင္ငံငယ္တခုကိုတည္ေထာင္ လိုက္ၾက၏။ ၄င္းတို႔အေျခခ်ေနႏိုင္သည့္ ကြ်န္း၏အမည္ ကိုလည္း ကုန္သည္အဖြဲ႕ေ ခါင္းေဆာင္ "သုမိတၱ"ကိုအစြဲဲျပဳ၍ သုမိတၱကြ်န္းဟု ေခၚဆိုသမုတ္ခဲ့ၾက ပါသည္။ အခ်ိန္ၾကာေညာင္းသည့္အခါ သကၠတဘာသာ၏အသံအတုိင္း သုမိတၱမွ ဆုမိတၱ၊ထိုမွတ ဆင့္ ဆုမၾတဟု အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲေခၚဆိုၾကျခင္းျဖစ္၏။
အိႏၵိယျပည္အေနာက္ပိုင္းရွိ အပရႏၱရဇရတ္တိုင္း၊ဒါရ၀တီၿမိဳ႔မွ ဗုဒၶဘာသာဘုရင္ တပါးသည္ ေနာက္လုိက္ဗိုလ္ပါ စစ္အၿခံအရံမ်ားစြားျဖင့္ သာသနာျပဳရန္အဓိ႒ာန္ျဖင့္ ပယ္လယ္ေရလမ္း တစ္ေ လွ်ာက္ တိုင္းခန္းလွည့္ေတာ္မူရာ ဆူမၾတားကြ်န္း၏အေနာက္ ဘက္တြင္ တပ္ခ်၍ ဗုဒၶေဒသနာေတ ာ္တို႔ကို ကြ်န္းသူ၊ကြ်န္းသားတို႔အား ျဖန္႔ခ်ီေ ပးရာ ႏွစ္သက္သေဘာက် လက္ခံက်င့္ သံုုးၾကသျဖင့့္္ ဆူမၾတားအေနာက္ေဒ သမွတဆင့္ ဂ်ာဗားကြ်န္းအထိတိုင္ေအာင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ သည္ ျပန္႔ပြားထြန္းကား သြားပါသည္။အျခားေသာသမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ သီဟိုဠ္ကြ်န္း (ယခု-သီရိ လကၤာ)မွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသည္ ကုန္သြယ္ျခင္းျဖင့္ အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္းဆြယ္ မ်ားသို႔ ေရာက္ရွိၾကာၿပီး ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို မ်ိဳ့ေစ့ခ်သာသနာျပဳေနၾကသည္ ဟုေဖာ္ျပထားပါသည္။ သာသနာေတာ္ႏွစ္(၅၀၀)ခန္႔တြင္လည္း အိႏၵိယအေနာက္ပိုင္း ရဇရတ္၊သိႏၵဳေဒသမွ ေယာနကဓမၼ ရကၡိတ မေထရ္ဦးေဆာင္ေသာ သံဃာ(၅)ပါးသည္ ဆူမၾတားကြ်န္းသို႔ သာသနာျပဳၾကြေရာက္ ခဲ့ၾကေၾကာင္းကိုလည္း မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ေတြ႔ရသည္။
သာသနာႏွစ္၁၂-ရာစု AD,600.ေက်ာ္တြင္ဆုမၾတားကြ်န္းေတာင္ဘက္ေဒသ၊ ပလင္ဘန္း ၿမိဳ႕တြင္ ထီးနန္းစိုးစံခဲ့သည့္ သီရိ၀ိဇယမင္းႀကီးသည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို အႀကီးအက်ယ္ ေထာ က္ပန္႔ခဲ့ေသာ သာသနာျပဳမင္းတပါးျဖစ္သည္။၄င္းဘုရင္၏လက္ ထက္တြင္ ဗုဒၶသာသနာ ေတာ္သ ည္တရုတ္ျပည္အထိပင္ ျပန္႔ပြားေအာင္ သာသနာျပဳႏိုင္ခဲ့၏။ ထိုသီရိ၀ိဇယဘုရင္ႀကီးသည္ သာသ နာေတာ္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာတကၠသိုလ္ႀကီးမ်ားကိုတည္ေထာင္ေတာ္မူခဲ့ၿပီး ထိုအထဲတြင္ ဘုရင္ႀကီး၏အမည္ကိုအစြဲျပဳ၍မွည့္ေခၚသည့္ "သီရိ၀ိဇယဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီး"မွာ အလြန္ေက်ာ္ ၾကားခဲ့ၿပီး ပါဠိ၊သကၠတက်မ္းဂန္တို႔ကိုကမၻာအရပ္ရပ္မွ ပညာေတာ္သင္ေ က်ာင္းသားမ်ားလာ ေရာက္ပညာဆည္း ပူးခဲ့ၾကရ၏။ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓေတာ္ တီေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထိုရာစုႏွစ္အ တြင္း၌ တည္ထာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
သာသနာေတာ္ႏွစ္(၁၃၀၀) AD-700,ေက်ာ္တြင္ ဆုမၾတာဘုရင္ "သီရိဗလပုတၱေဒ၀" မင္း ႀကီးသည္ မိမိပိုင္ဆုမၾတာကြ်န္းမွ ရြာငါးရြာႏွင့္ရာဇၿဂိဳလ္ျပည္ ဂယာစီရင္စု မွရြာငါးရြာတို႔ကိုလဲလွယ္ ကာနာလႏၵဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီးအတြက္ ပညာေရးပေဒသာပင္စိုက္ထူခဲ့သည့္အထိ အင္ဒိုသားတို႔သ ည္ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ၾကည္ညိဳေလးစားခဲ့ၾကသည္။ေရွးေဟာင္းေၾကးပရ ပိုက္မ်ားတြင္ ေရးထိုး ထားသည့္မွတ္ တမ္းမ်ားအရ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ေရွးအခါက "သီရိ၀ိဇယ ႏိုင္ငံ"ဟူေသာအမည္ ျဖင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ေနလုိ၊လလိုထြန္းေတာက္ခဲ့သည့္ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရ၏။AD-519၊သာသနာေတာ္ႏွစ္ ၁၀၆၃-ခုႏွစ္၌ ေကာဆင္ခြ်န္၏ တရုတ္ဘာသာျဖင့္ ေရးထိုးထားသည့္မွ တ္တမ္းတြင္ "ကသၼီရဘုရင္ဂုဏ၀ါမႏ"ၱသည္ မင္းစည္းစိမ္ကိုပင္ စြန္႔၍ရဟန္းျပဳ ကာ သီရိ၀ိဇယ (ယခု-အင္ဒိုနီးရွား)ႏိုင္ငံ ဂ်ာဗားကြ်န္းကိုဗုဒၶသာသနာေတာ္ျပဳခဲ့ေၾကာင္းကို ေရးသား ထားပါသည္။
ပါဠိစာေပမွတ္တမ္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတို႔သည္ တတိယသဂၤါယနာ တင္ၿပီး -BC.300 ခန္႔မွစတင္၍ ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို မေရွ႕မေႏွာင္းလက္ခံရရွိခဲ့ၾကေၾကာ င္းသိရ၏။ပထ၀ီအေနအထားအရႏွင့္ ဘာသာေရးအရပါ ျမန္မာႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံႏွစ္ျပည္ ေထာင္တို႔သည္ ဆက္ႏႊယ္မႈမ်ားရွိခဲ့ၿပီး ညီရင္းအကိုသဖြယ္ သာသနာေတာ္အေရး ဆိုင္ရာမ်ားကို အတူတကြလက္တြဲလုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။သို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္မွာေတာ့ မ်ဥ္းျပိဳင္ႏွစ္ေၾကာင္းပမာ လံုး၀ျခားနားသြားခဲ့ၿပီျဖစ္၏။သီရိ၀ိဇယေခၚ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ လည္းျမန္မာ၊ထိုင္း၊မေလးတို႔ႏွင့္ အတူတတိယ သဂၤါယနာတင္အၿပီး အေသာကဘုရင္ႀကီး သာသနာျပဳေစလႊတ္ေတာ္မူခဲ့သည့္ သု၀ ဏၰဘူမိနယ္ေျမတြင္ပါ၀င္ေၾကာင္းကို ပညာရွင္တို႔က လက္ခံယံုၾကည္ၾကပါသည္။
သု၀ဏၰဘူမိ ံ ဂႏ႖ာန ၊ ေသာဏုတၱရာ မဟိဒၶိကာ။
ပိသာေစ နိဒၶေမတြာန ၊ ျဗဟၼဇာလမေဒသိယုႏၱိ။
ဟူေသာ ပိဋကေတာ္ကိုေထာက္ရႈ၍ သု၀ဏၰဒီပေခၚ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စတင္ေရာ က္ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္းကို သိရွိႏိုင္ပါသည္။အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ထြန္းကားျပန္႔ပြား ေနခ်ိန္တြင္ အစၥလာမ္(မူဆလင္) ဘာသာမွာမူေပၚပင္ မေပၚေသးေခ်၊ ထို႔ေၾကာင့္ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ အစၥလာမ္ဘာသာထက္ေစာစီးစြာ ေရာက္ရွိေနၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္းမွာ ထင္ရွား ပါသည္။
တရုတ္သုေတသီ "အီဆိုင္"(I-TSING) ၏ခရီးသြားမွတ္တမ္းတြင္လည္း သီရိ၀ိဇယ (SRIVI JAYA) မင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေနခ်ိန္တြင္လည္း ဗုဒၶသာသနာေတာ္ထြန္းလင္း ခဲ့ေၾကာင္းကိုေဖာ္ျပထား၏။AD-800, 900,စု ဆိုင္ရာဒရာ(SAILENDA)မင္းမ်ား လက္ထက္တြင္မူ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ အထြန္ းကား ဆံုးအခ်ိန္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ မေလးကြ်န္းဆြယ္တစ္ခုလံုးႏွင့္ ဆုမၾတာ၊ဂ်ာဗား၊ဘာလီ၊ေဘာ္နီယိုကြ်န္း အားလံုးအထိ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေရာက္ရွိခဲ့သည္။
ေရွးယခင္အခါကအင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ေကာင္ကင္ယံတခြင္တြင္ ရဟႏၱာအရွင္ျမတ္တို႔ စ်ာန္ ၾကြျခင္းေၾကာင့္ သကၤန္းေရာင္တို႔ ၀င္းလက္ေျပာင္လင္းေရႊအဆင္းရွိၿပီး ေျမအျပင္သည္လည္း စပါး ပင္တို႔၏ ေရႊအိုေရာင္တို႔ျဖင့္ ရႈမညီးဖြယ္ရာမ်က္ေစ့ပသာဒျဖစ္ေစေသာေၾကာင့္ ထိုေရႊ၀ါေရာင္ႏွစ္ မ်ိဳးကိုအစြဲျပဳ၍`သု၀ဏၰဒီပ´ေရႊေရာင္ကြ်န္းဟုပင္တင္ စားေခၚဆိုခဲ့ရသည့္ အထိ သာသနာေတာ္ ထြန္းကား သာယာခဲ့၏။ ထို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္ ယခုအေနအထားႏွင့္ကား ေရွးကာလမ်ားႏွင့္လား လားမွမဆိုင္ ေရႊေရာင္အစား မူဆလင္တို႔၏ ညစ္ညမ္းေသာအမဲေရာင္ မ်ားသာ လႊမ္းမိုး၍အက်ည္း တန္သြားျပီျဖစ္၏။ အင္ဒိုကြ်န္းတနည္းဆိုရေသာ္ သု၀ဏၰဒီပကြ်န္းကဲ့သို႔ တခ်ိန္းတခါက သံဃာ ေတာ္အရွင္ျမတ္တို႔၏ သကၤန္းေရာင့္ေၾကာင့္ ေရႊေရာင္လႊမ္း၀င္းလွပျခင္း ရွိေသာ သီဟိုဠ္ကြ်န္း (သီရိလကၤာ)သည္ကား ယခုအခ်ိန္ထိ လွပဆဲ ေအးခ်မ္းဆဲ သာယာဆဲပင္။
အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ AD.14,ရာစုအထိ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ တည္ရွိေ နေသးေၾကာင္းကို သမိုင္းဆိုင္ရာ အေဆာက္အဦး ႏွင့္ စာေပအေထာက္အထားမ်ားအရ သိရွိရပါသည္။ သာ သနာေတာ္ႏွစ္(၉၅၈) AD-415, တြင္ တရုတ္သမိုင္းပညာရွင္ 'ဖာဟိယန္'သည္ အိႏၵိယမွတဆင့္ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ထိုအခ်ိန္အထိ ဗုဒၶဘာသာမ်ား ရွိေနေသးေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ေရး သားထားပါသည္။ သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၁၃၃၃)ခုႏွစ္ AD-790,တြင္ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာ မ်ားႏွင့္၊ 'ယိက်င္'၏ မွတ္တမ္းအရ ထိုေခတ္အခါက အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္းကို သု၀ဏၰဒီပ(ေရႊေရာင္ ကြ်န္း)ဟုေခၚဆိုၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ ၏အမည္ကိုလည္း `သီရိ၀ိဇယႏိုင္ငံေတာ္´ ဟုေခၚဆိုေၾကာင္းကို လည္း မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္။
သာသာနာေတာ္ႏွစ္(၁၆၀၀) AD,1157 တြင္ အင္ဒိုနီးရွား(သု၀ဏၰဒီပ)သည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ပညာသင္ၾကားရာ ဗဟိုခ်က္မေနရာျဖစ္လာခဲ့သည္၊ တိဗက္၏ သာသနာျပဳအေက်ာ္အေမာ္ ၀ိကၠ မသီလတကၠသိုလ္ႀကီး၏ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ႀကီး အတိဆာ(ဒီပကၤရဉာဏ)သည္ပင္ အင္ဒိုနီးရွာမွ ဆရာ ေတာ္ စၿႏၵကိတၱိထံတြင္ ပညာမ်ားဆည္းပူး ခဲ့ရေလ၏။ ထိုေခတ္အခါကအင္ဒိုနီးရွား(သု၀ ဏၰဒီပ)ဘုရင္ေသလိၿႏၵမင္းတို႔သည္မေလးကြ်န္းဆြယ္အထိအာဏာျပန္႔ခဲ့ၿပီး ဗုဒၶသာသနာေတာ္ျပန့္ ပြားေစရန္ သာသနာျပဳေတာ္မူခဲ့သည္။ ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓေစတီေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထိုေသ လိၿႏၵမင္းဆက္မ်ားက တည္းထားေတာ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။
ေဗာေရာ ဗုဓေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို AD,800တြင္ တည္းထားေတာ္မူခဲ့ျခင္းျဖစ္ ၏။ ေဗာေ ရာဗုဓေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးသည္ဂ်ာဗားကြ်န္းအလယ္ပိုင္းကီဒူအရပ္၌ တည္ထားျခင္းျဖစ္ၿပီးဉာဏ္ေတာ္အျမင့္မွာ (၁၁၈)ေပျမင့္၍ ဖိနပ္ေတာ္အုတ္ခံုမ်က္ႏွာ တစ္ဖက္လွ်င္ (၄၇၉)အထိရွိ ပါသည္။ေစတီေတာ္၏ေဘးတစ္ဖက္တစ္ခ်က္ တြင္ေပ(၃၀၀)ခန္႔ျမင့္မားေသာေတာင္မ်ားျဖင့္
ကာရံထား၏။ေစတီေတာ္ႀကီးတဆူလံုး၏ထုထည္မွာ(၅၅၀၀၀)
ေက်ာ္ရွိ၏။ေစတီေတာ္ႀကီး၏စႀကၤံတစ္ေလွ်ာက္နံရံလိႈင္မ်ားတြင္ ဗုဒၶ၀င္ပံုမ်ား၊ဇာတ္ေတာ္၊နိပါတ္ေတာ္လာပံုမ်ားကိုေရးဆြဲထားၿပီးေစတီရံ(၇ ၂)ဆူႏွင့္ ထိုေစတီယံ၏ ဂႏၶကုဋီတိုက္ေတာ္အတြင္း၌ ထိုင္ေတာ္မူဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကိုလည္း အပူေဇာ္ခံထားရွိပါသည္။
မုျဒာမ်ိဳးစံုရုပ္ပြားေတာ္ေပါင္း(၄၃၂)ဆူးကိုလည္း ေစတီေတာ္ပစၥယာမ်ား တြင္ ထည့္သြင္းတည္ထားပူေဇာ္ထားပါသည္။ ၄င္းေဗာေရာဗုဓေစတီေတာ္ႀကီး သည္ဗုဒၶဘာသာဆို င္ရာအႏုသုခမဗိသုကာလက္ရာတို႔ျဖင့္ တည္ထားေတာ္မူသည့္ အံ့ၾသဖြယ္ရာေကာင္းေသာ ကမၻာေ က်ာ္ေစတီေတာ္ႀကီးျဖစ္သည္။ အာရွတခြင္တြင္တုမမီေသာ ဘာသာေရးအေဆာက္အဦးတခုလ ည္းျဖစ္သည္။ သီရိ၀ိဇယႏိုင္ငံေခၚ အင္ဒိုနီးရွာတြင္ `ေဗာေရာဗုဓ´ေစတီေတာ္ႀကီးအျပင္`က လဆံ´ ေစတီေတာ္၊`မင္ဒတ္ေစတီေတာ္´ကဲ့သို႔ေသာနာမည္ေက်ာ္ေစတီေတာ္တို႔မွာ ယခုမူဖူးေျမာ္ ၾကည္ညိဳသူကင္းမဲ့စြာေငြရွာ သည့္ျပတိုက္အသြင္သာတည္ရွိေနပါေတာ့သ ည္။
``သာသနာေတာ္ႏွစ္(၂၀၀၀)၀န္းက်င္AD13,ရာစုတြင္အာရိဗီယႏိုင္ငံ၊ပါးရွားႏွင့္အိႏၵိယကမ္းေျခတစ္ေလ်ွာက္
မွအာရပ္အႏြယ္အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မူဆလင္တို႔သည္သေဘၤာမ်ားျဖင့္ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ဟုဆိုကာမေလး
ကြ်န္းဆြယ္မလကၠာေရလယ္ၾကားသို႔ေရာက္ရွိေနထိုင္ၾကၿပီးထိုအာရပ္အႏြယ္မူဆလင္တို႔သည္၄င္းတို႔၏ နည္းဗ်ဴဟာျဖစ္ေသာ-
၁။ ေငြသျပာယူမည္
၂။ ပ်ိဳကညာကိုယူမည္
၃။ ေျမပထဗ်ာကိုယူမည္
၄။ ျပည္အာဏာကိုယူမည္
၅။ တိုင္းျပည္ႏွင့္သာသနာကိုယူမည္။
ဟူဆိုေသာ မူ၀ါဒအတိုင္ ေငြကိုရွာ၍ ေဒသခံအမ်ိဳးသမီးတို႔အား မူဆလင္တေယာက္လွ်င္ မယားမ် ား စြာယူ၍ မူဆလင္လူဦးေရမ်ားရန္ ျပဳလုပ္ၿပီး ေနာက္ စီးပြားေရးႏွ င့္လူအင္အား၊အနည္း ငယ္ေတာင့္ တင္းအားေကာင္းၿပီး ဗုဒၶဘာသာဦးေရးႏွင့္ ယွဥ္ႏိုင္သည့္အခါတြင္ 'မိုဂ်ိဳပလစ္'ေခၚ 'ဂ်ာဗားကြ်န္း'ကို ဂ်ီဟတ္ဘာသာေရးစစ္ပြဲလုပ္၍ အာဏာသိမ္းလိုက္ၾကၿပီး သူတို႕၏ လုပ္နည္းထံုး စံအတိုင္း အာဏ ာရၿပီးေနာက္တြင္ တစ္ျပည္လံုးကို မူဆလင္ဇာတ္သြင္း၍ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံ ေတာ္မွအစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံ အျပစ္ေျပာင္လဲပစ္လိုက္ၾကေတာ့၏။
မိုဂ်ိဳပလစ္ဘုရင္သည္ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔မ၀င္လိုေသာေၾကာင့္ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္ခဲ့ ရွာေလ၏။ မိမိ၏အသက္ထက္ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကိုပို၍ ခ်စ္ေသာဘုရင္ႀကီး ပါေပတကား။ထိုမိုဂ်ိဳ ပလစ္ဘုရင္၏သားေတာ္သည္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာ ကိုလက္ခံျခင္း မျပဳႏိုင္၍ အစၥလာမ္ဘာ သာအတြင္းသို႔ မ၀င္လိုၾကသည့္ သံဃာေတာ္မ်ား၊ ပညာရွိမ်ား၊ ျပည္သူကိုေခၚေဆာင္ကာ ဘာလီ ကြ်န္းသို႔ထြက္ေျပးၿပီး ထိုကြ်န္းေပၚတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ ၾကသည့္အတြက္ ယေန႔တိုင္ဘာလီကြ်န္း၌ ဗုဒၶသာသနာေတာ္၏ အရိပ္အေငြ႔မ်ား က်န္ရစ္ေနျခင္းျဖစ္၏။
အစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေရး ေရရွည္စီမံကိန္းရွိၾကသည့္မူဆလင္တို႔သည္ အေနရိုး၍ အရွည္ ကိုမေတြး၊ေျမွာ္ျမင္ဉာဏ္နည္းပါး ညီညီမႈပ်က္ ျပားၾကသည့္ အင္ဒိုတိုင္း သားဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔အား လူမႈေရးဟန္လုပ္၍၊ေငြျဖင့္ျပ၊ ကာမျဖင့္ဆြယ္ ေသာ အႏုနည္းျဖင့္တဖံု၊ စစ္ေရး၊အာဏာေရးျဖင့္ တသြယ္ နည္းစံုသံုး၍ဗုဒၶ ဘာသာကို၀ါးမ်ိဳး ၾကပါေတာ့သည္။ထိုအခ်ိန္မွစ၍ သီရိ၀ိဇယအမည္ ရသည့္အင္ဒိုနီးရွားေခၚ သု၀ဏၰဒီပမွေန၍ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္ သြားၿပီး ကမၻာတြင္မူဆလင္ ဦးေရ မ်ားေသာႏိုင္ငံအျဖစ္သို႔ပင္ ေရာက္ရွိသြားပါေတာ့သည္။ ၁၉၈၇-ခုႏွစ္ မွတ္တမ္းမ်ားအရ အင္ဒိုနီး ရွားႏိုင္ငံ၏ လူဦးေရ(၈၀)ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မူဆလင္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး ခရစ္ယာန္ဦး ေရ(၉)ရာ ခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ မ်ားမွာ(၃)ရာခိုင္ႏႈန္းမွ်ရွိေၾကာင္း သိရပါေသာ္လည္း။ `ယခုအခ်ိန္တြင္မူကား တႏိုင္ငံလံုးအတိုင္း အတာျဖင့္ မူဆလင္မ်ားျဖစ္သြားၿပီး ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္မ်ားမွာ (၁)ရာခိုင္ႏႈန္းပင္ မျပည့္ေတာ့ပဲ မရွိသေလာက္ပင္ျဖစ္သြား ၿပီျဖစ္သည္။
``မူဆလင္တို႕ သာသနာျပဳသည္မွာ ဗုဒၶဘာသာကဲ့သို႔တရားနည္းလမ္းတက်၊ဘာသာ တရား၏အက်င့္တရား၊၀ါဒတရားစသည့္ ဘာသာေရးဆိုင္ရာအႏွစ္ သာရတရား တို႔ကို ေဟာေျပာ စည္းရံုးျခင္းမဟုတ္ပဲ မူဆလင္ဦးေရ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားျပားေ စရန္ဟူေသာရည္ရြယ္ခ်က္ ျဖင့္ကာမျဖင့္စည္းရံုး၍ ကေလးမ်ားစြာေမြးေစျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ စီးပြားေရး၊လူမ်ိဳးေရး၊ အာဏာရာထူးတို႔ျဖင့္လည္းေကာင္း ေအာက္တန္း က်စြာစည္းရံုးသိမ္းသြင္းေလ့ရွိၾကပါသည္။
ထိုသို႔ ဘာသာ၀င္မ်ားျပားေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းသည္စစ္မွန္ေသာဘာသာတရား၏ စည္းရံုးသာသနာျပဳနည္းဟုတ္၊မဟုတ္၏ဆိုသည္ကို ေ၀ဘန္ပိုင္းျခားေသာ အသိဉာဏ္ရွိသူတိုင္းေျပးမၾကည့္ရပဲ ေတြးၾက ည့္ယံုမွ်ျဖင့္ သိႏိုင္ပါသည္။
အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ မူဆလင္တို႔၏ ၀ါးမ်ိဳမႈေၾကာင့္ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံျဖစ္သြားေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာ၏ ယဥ္ေက်းမႈျဖစ္ေသာ ပါဠိ၊သကၠတဘာသာစကားမ်ားကိုကား ယခုတိုင္သံုးစြဲေနဆဲ ပင္ျဖစ္၏။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ေလေၾကာင္းကုမၼဏီတစ္ခု၏ နာမည္ကို ပါဠိဘာသာျဖင့္ မည့္ေခၚ ထားပါသည္။ ထိုေလေၾကာင္းလိုင္း၏ အမည္မွာပါဠိလို`ဂရုဍ´ (ဂဠဳန္)ဟုျဖစ္၏။ထို႔အျပင္ အင္ဒို နီးရွား သမၼတေဟာင္း`ဆူကာႏို´၏အမည္မွာလည္း ပါဠိအသံထြက္ျဖင့္ `သုကဏၰ´ဟုျဖစ္ပါ တယ္။ အဓိပၸါယ္မွာ သု-လွပေသာ၊ကဏၰ-နား၊ဟုအဓိပၸါယ္ရ၏။ ယခုအခ်ိန္အထိ အင္ဒိုနီးရွားလူမ်ိဳး မ်ား၏ ေက်ာကုန္းကို အမွတ္တမဲ့ထုလိုက္ပါက လန္႔ဖ်တ္ၿပီး ``ဗုဒ္-ဗုဒ္၊ ဗုဒၶ-ဗုဒၶ "ဟုေယာင္ယမ္း မည္တမ္းေလ့ရွိေန ဆဲပင္ျဖစ္၏။ ျမန္မာလို`ဘုရား-ဘုရား-ဟုေယာင္ယမ္း ျခင္းႏွင့္ အဓိပၸါယ္မွာ အတူပင္ျဖစ္၏။
ယခုမူအင္ဒိုနီးရွား၌အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မူဆလင္တို႔သည္ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶသာသနာဆိုင္ ရာသမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအား အခြင့္ရလွ်င္ရသလို ဖ်က္ဆီးျခင္းေၾကာင့္ စာေပအေထာ က္အထားမ်ားမွာ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ခဲ့ရၿပီး။ ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓ အစရွိေသာ သာသနိ ကအေဆာက္အဦးမ်ား အားလည္းဖ်က္ဆီးေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာမွ အကာအကြယ္ေပး ထားရသည့္အေျခအေန သို႔ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။
ဆ႒သဂၤ ိတိပုစၧက မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ အင္ဒိုနီးရွားသာသနာျပဳ မွတ္တမ္း မ်ား၌အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၊ဂ်ာကာတာၿမိဳ႕မွ တကၠသိုလ္၏ပါေမာကၡ "မစၥတာဘြန္ အန္" ဆိုသူသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မဟာစည္သာသနာ့ရိပ္သာသို႔ (၁၇.၁.၅၃)ေန႔တြင္ေ ရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီး ျမတ္ဗုဒၶ ၏ တရားေတာ္ကိုသိျမင္နား လည္ၾကည္ညိဳၿပီး မည္သူမွမ တိုက္တြန္းရပဲ သဒၶါတရားထက္သန္ကာ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးအား ဥပဇၥ်ာယ္ျပဳ၍ မင္းကြန္းတိပိဋကဆရာ ေတာ္၊သီဟိုဠ္ဆရာ ေတာ္ အရွင္အာနႏၵာေမတၱယ်(အဂၢမဟာပ႑ိတ)ႏွင့္ ဆရာေတာ္အရွင္ဉာဏုတၱရ(အဂၢမဟာပ ႑ိတ)တိုကို ကမၼ၀ါစာဆရာေတာ္မ်ားအျဖစ္ျပဳ၍ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္အျဖစ္သို႔ ကူးေျပာင္းခဲ့ ပါသည္ ။ထိုအင္ဒိုနီးရွား ရဟန္းေတာ္၏ ဘြဲ႔ေတာ္ကို `အရွင္ဇိနရကၡိတ´ဟု ဘြဲ႔အမည္ ေပးေတ ာ္မူခဲ့ၾကပါသည္။
အင္ဒိုနီးရွားရဟန္းေတာ္ အရွင္ဇိနရကၡိတသည္ မိမိ၏ေမြးရပ္ေျမတြင္ စစ္မွန္ေသာ ဗုဒၶသာ သနာေတာ္ကို ျပန္လည္၍ မ်ိဳးေစ့ခ်သာသနာျပဳရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဇာတိေျမအင္ဒိုနီးရွားသို႔ ျပန္ လည္ၾကြေတာ္မူခဲ့၏။သို႔ရာတြင္ အရွင္ဇိနရကၡိတသည္ အမိေျမသို႔ဗုဒၶသာသနာျပန္႔ပြား ရန္လုပ္ေ ဆာင္ရန္မဆိုထားဘိ အင္ဒိုနီးရွားတြင္တရက္တာမွ်ပင္တည္ခိုေနထိုင္ခြင့္ကိုပင္ မူဆလင္အင္ဒို အစိုုးရက ခြင့္မေပးျခင္းေၾကာင့္ စကာၤပူ ရွိ သီရိလကၤာဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတြင္ ၾကြေရာက္ သီတင္းသံုး ရရွာေလ၏။ မူဆလင္ႏိုင္ငံတို႔တြင္ သူတပါးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ၄င္းတို႔ျပဳလုပ္ေနက်အတိုင္း အသံခ်ဲ႕စက္ျဖင့္ အသံကုန္ဟစ္ေအာ္ျခင္း၊ႏြား၊ဆိတ္တို႔အား ရက္စက္စြာေခါင္းျဖတ္သတ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ ေနၾကပါေ သာ္လည္း ၄င္းတို႔ႏိုင္ငံတြင္မူ ေအးၿငိမ္းလွေသာ တရားေတာ္ကိုပင္ေဟာျပခြင့္ ေမတၱာပို႔သခြင့္ တည္ခိုးေနထိုင္ခြင့္ေလးကိုပင္ ခြင့္မျပဳခဲ့ေခ်။ ဗုဒၶဘာသာသို႔ ေျပာင္းသြားလို႔ ဆိုက ာသတ္ျဖတ္ျခင္း မျပဳျခင္းကိုပင္ ႀကံဖန္ေက်းဇူးတင္ရမလိုပင္။
ဗုဒၶသာသနာဆိုသည္မွာလည္း သံဃာေတာ္မ်ားမွတဆင့္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမတရားေ တာ္တို႔ကို ရရွိမွသာ သာသနာေတာ္သည္အသက္၀င္ႏိုင္၊ျပန္႔ ပြားႏိုင္၊ေရရွည္တည္တံ့ႏိုင္မွာျဖစ္ ပါသည္။ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံသည္ တပါးႏိုင္ငံ သားရဟန္းေတာ္ မ်ားအား ေက်ာင္းထိုင္ခြင့္၊တရားေ ဟာခြင့္ေပးဘို႔ေနေနသာသာ သူ႔ႏိုင္ငံသားသံဃာေေတာ္ကိုပင္ အ၀င္မခံျခင္း၊အျခားတိုင္းျပည္တို႔ တြင္မူဆလင္တို႔ဒိုင္းကာသဖြယ္ အသံုးျပဳေျပာၾကားေနသည့္`ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္´ဆိုေသာ စကားလံုးမွာ ပ်က္ရည္ျပဳခ်င္စရာတခုပင္ျဖစ္၏။
ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္မူ ဗုဒၶရပ္ပြားေတ ာ္မ်ား၊ေစ တီေတာ္မ်ားတည္ထားခြင့္ျပဳလာၾကေ သာ္လည္း သဒၶါတရားေကာင္းလို့ ခြင့္ျပဳျခင္းမ်ိဳးေတာ့မဟုတ္ ေပ၊ ေရေဘး ၊ငလ်င္ေဘးစသည့္သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ လြန္စြာေပါမ်ားသည့္ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ဗုဒၶ ရုပ္ပြားေတာ္ ေစတီေတာ္မ်ားရွိေနသည့္ ေနရာမ်ား၌ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္မ်ားမက်ေ ရာက္ျခင္ းကိုေတြ႔ျမင္ရေသာေၾကာင့္ သဘာ၀ေဘးဒဏ္ကို အက ာအကြယ္ယူသည့္ သေဘာျဖင့္တည္ထား ခြင့္ျပဳျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ေစတီေတာ္ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားသာရွိၿပီး ကိုးကြယ္ ပူေဇာ္သူမရွိေသာအေျခအေန ကား၀မ္းနည္းစရာပင္။ အေကာင္းဘက္ကေ တြးေျဖသိမ္႔မည္ဆိုပါက အႏွစ္သာရသာသနာေတာ္ ကြယ္ပၿပီးျဖစ္ ေသာ္လည္း အသြင္သ႑ာန္အေနျဖင့္ ရွိေနေသးသည္ကိုပင္ ေက်နပ္ဂုဏ္ယူ ရမလိုပင္ျဖစ္၏။
ဤသို႔လွ်င္ အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္စြယ္တခုလံုးတြင္ မူဆလင္တို႔၏ အၾကမ္းဖက္၀ါး မ်ိဳမႈေၾကာင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႀကီးကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရေလ၏။ေသာသနာ့ဥေသွ်ာင္ ဆရာေတာ္မ်ားႏွင့္ တိုင္း ခ်စ္ျပည္ခ်စ္၊သာသနာခ်စ္ၾကသည့္ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္တို႔၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ႀကီးမားစြာေထရ ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္မ်ိဳ႕ေစ့ခ် သာသနာျပဳခဲ့ရာ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ေႏွာင္းေခတ္လူသားမ်ား၏ မသိလိုက္မသိဖာသာ ေၾကာင့္ၾကမဲ့မႈ တာ၀န္မေက်ပြန္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဗုဒၶႏိုင္ငံေတာ္မွ မိစၦာနယ္ေျမျဖစ္ခဲ့ရေလ၏။``အယူ၀ါဒ ဘာသာတရားမည္မွ်ပင္ ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္ပါေသာ္လည္း ေစာင့္ထိန္းသူ ကာကြယ္သူမ်ား ညံ့ဖ်င္းပါက လွ်င္ျမန္စြာေပ်ာက္ ကြယ္တတ္တယ္´´ဟူေသာအေဘာနိယာမကို ကမၻာအရပ္ရပ္ရွိ ဗုဒၶဘာသာတို႔အား ၄င္းအင္ဒိုနီး ရွားႏိုင္ငံက သခၤန္းစာေပးလိုက္ျခင္းပင္။
ထို႔ေၾကာင့္သာကီႏြယ္ဖြားျမည္ျပည္သားတို႔အေနျဖင့္သီရိ၀ိဇယ(သို႔)သု၀ဏၰဒီပ(သို႔)အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံကို သခၤန္းစား၍ "ကုသျခင္းထက္ ကာကြယ္ျခင္းက အႏၱရာယ္ကင္း၏"ဆိုသကဲ့ သို႔လည္းေကာင္း၊ "စစ္မျဖစ္လိုလ်ွင္ စစ္ကိုျပင္" ဟူေသာ ပညာရွင္တို႔အဆံုးအမအညီ မူဆလင္အစၥ လာမ္မစ္တို႔၏ရန္စြယ္ကို ဥပေဒမ်ားျပ႒ာန္းျခင္းစေသာနည္းလမ္းတို႔ျဖင့္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ၾကပါ။ တခ်ိန္တခါက ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ေနေရာင္၊လေရာင္ပမာထြန္းလင္းခဲ့ၿပီး အခုမ်က္ေမွာက္အခ်ိန္ ၌ကမၻာႀကီးကိုအၿခိမ္းေျခာက္ ဆံုးဒုကၡအေပးဆံုးအႏၱရာယ္အျပဳဆံုးေ သာ ႏိုင္ငံေတြျဖစ္သည့္ အီရတ္၊အီရန္၊အာဂနစၥတန္၊ ပါကစၥတန္၊တာကစၥတန္၊ ဥစဘကၠစၥတန္၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ဆီးဒီယားတို႔ ကဲ့သို႔မျဖစ္ေစရန္ ကမၻာ့ကေပးေသာ မူဆလင္ အႏၱရာယ္သခၤန္းစာကိုအရယူကာ ဆရာ၊ဒကာလက္ တြဲကာျဖင့္ အမ်ိဳးဘာသာ၊သာသနာေတာ္ကို ကာကြယ္ၾကပါ။
ကမၻာကေပးေနေသာ ေၾကာက္မက္ ဖြယ္ရာ မူဆလင္အႏၱရာယ္ သခၤန္းစာကိုမယူႏိုင္ဘူးဆိုလွ်င္ေတာ့ မိမိတို႔ထက္မိုက္ေသာ၊ မိမိတို႕ ထက္ညံ့ဖ်င္းေသာ၊ မိမိတို႔ထက္သမိုင္းတာ၀န္မေက်ေသာသူမ်ားရွိေတာ့မည္မဟုတ္ေၾကာင္းကို သတိေပးေျပာၾကားရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ရပါေတာ့သတည္း။
(ေအာင္ေဇယ်တု ဂ်ာနယ္)
(အမ်ိဳးသားေရးသတိ၊ ဘာသာေရးအသိ ၊ကိုယ္စီရွိႏိုင္ၾကပါေစ)
ဓမၼ၀ီရ အရွင္ေတဇနိယ
(နိရဥၥရာ- ၂၉ ဇူလိူင္ ၂၀၁၄)
ယခုႏွစ္က်င္းပေသာ နယူးေယာက္ရခိုင္သၾကၤန္ပြဲ (ဓါတ္ပံု- နိရဥၥရာ/ ခိုင္ဘခင္)
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုု နယူးေယာက္ျမိဳ႕တြင္ (၂၀) ႀကိမ္ေျမာက္ ရခုုိင္သႀကၤန္ပြဲဲေတာ္ကိုု ဇူလိူင္လ ၂၇ ရက္ ေန႕က စည္ကားသုိက္ျမိဳက္စြာ က်င္းပခဲ့ၾကသည္ဟု သိရသည္။
ရခုုိင္သႀကၤန္ကို ၁၉၉၄ ခုုႏွစ္မွ စတင္ျပီး နယူးေယာက္ျမိဳ႕တြင္ ႏွစ္စဥ္က်င္းပလာခဲ့ရာ ယခုႏွစ္ သၾကၤန္မွာ အႀကိမ္(၂၀)ေျမာက္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။
နယူးေယာက္ ရခုုိင္သႀကၤန္ က်င္းပရသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ဦးေဆာင္က်င္းပသူတစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဦးေက်ာ္သာလွက ယခုလို ေျပာသည္။
" လြန္ခဲ့တဲ ၂၅ ႏွစ္ေလာက္က အဖြဲ႕အစည္းတခုု ဖြဲ႕ျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ အေမရိကန္ႏိုုင္ငံမွာ ျမန္မာျပည္နဲ႕ပတ္သက္လိုု႕ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုုခုကိုု ေဖၚထုုတ္ဖိုု႕ စဥ္းစားျဖစ္ၾကတဲ့ အခါ ရခိုုင္ရိုုးရာသႀကၤန္ကိုု က်င္းပဖိုု႕ စဥ္းစားျဖစ္ၾကတယ္။ ရခုုိင္ရိုုးရာ သႀကၤန္က ယဥ္ေက်းတဲ့ သေဘာကိုုေဆာင္တယ္။ ေလာင္းေလွ ထဲမွာ ေရထည့္ၿပီး အပ်ဳိ လူပ်ဳိ ေရပက္ကစားၾကတာဟာ ထူးျခားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၁၉၉၄ခုုႏွစ္ကစလိုု႕ ရခုုိင္ သႀကၤန္ကိုု က်င္းပ လာတာျဖစ္တယ္။ အခုုဆိုုရင္ အေမရိကမွာ ရွိတဲ့လူေတြလည္း စိတ္၀င္စားလာတာကိုု ေတြ႕ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ရခုုိင္ယဥ္ေက်းမႈကုိ ကမၻာက သိလာတယ္" ဟု သူက ဆိုသည္။
ယခုကဲ့သုိ႕ နယူးေယာက္ ရခိုင္သၾကၤန္ကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ျဖင့္ က်င္းပႏိုင္ျခင္းမွာ အေမရိကန္ေရာက္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား၏ စည္းလံုးညီညႊတ္မူႏွင့္ ရိုးရာယဥ္ေက်းမူ အေမြေကာင္းမ်ားကို ထိန္းသိမ္းလို၍ ျဖစ္ေၾကာင္း သူက ဆက္ေျပာသည္။
" ရခိုုင္လူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္း အခုုလိုု စည္းစည္း လံုုးလံုုးနဲ႕ လာေရာက္ အားေပးၾကတဲ့အတြက္ ခုလိုေအာင္ျမင္တာ ျဖစ္တယ္။ ဒီအတြက္လည္း အထူး ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္။ ေနာင္ႏွစ္ေတြမွာလည္း အခုုလိုုပဲ လာေရာက္ အားေပးၾကေစလိုပါတယ္" ဟု သူက ဆိုသည္။
အာရွႏိုင္ငံရွိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ သႀကၤန္ကို ကိုယ့္ရိုးရာ ယဥ္ေက်းမူ ဓေလ့ ထံုးတန္းစဥ္လာမ်ားႏွင့္ အညီက်င္းပၾကေၾကာင္း ၊ သႀကၤန္ကိုု မ်ားေသာအားျဖင့္ အာရွႏိုုင္ငံမ်ား၌ ေႏြရာသီျဖစ္သည့္ ဧၿပီလတြင္ က်င္းပေလ့ရွိၾကေၾကာင္း၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုု နယူးေယာက္တြင္ ထိုုလမ်ားတြင္ ေဆာင္းရာသီ မကုုန္ေသးသည့္အတြက္ေၾကာင့္ အလြန္ခ်မ္းေအးျပီး ေရကစားရန္မျဖစ္ႏိုုင္ေၾကာင္း၊ သုိ႕အတြက္ ေႏြရာသီ ကာလျဖစ္သည့္ ဇြန္ႏွင့္ ဇူလိုင္လမ်ားတြင္ ျပဳက်င္းပၾကရျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ဦးေက်ာ္သာလွက ဇူလိုူင္လေရာက္မွ ႏွစ္သစ္ကူး ရခိုင္သၾကၤန္ပြဲ က်င္းပရျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ရွင္းလင္း ေျပာၾကားသည္။
ယခုလို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု နယူးေယာက္ျမိဳ႕တြင္ ရခိုင္ရိုးရာ သၾကၤန္ကို ေရေလာင္း မ႑ပ္မ်ားျဖင့္ က်င္းပျပဳလုပ္ရ၍ ၀မ္းသာဂုဏ္ယူေၾကာင္း မ႑ပ္ရွင္မ အျဖစ္ တာ၀န္ယူရသူ ေဒၚခင္ခင္ေစာက ေျပာသည္။
" သႀကၤန္ဆိုုတာ ရခုုိင္လူမ်ဳိးတိုု႕ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ သေကၤတတခုုျဖစ္တယ္။ သႀကၤန္ဆိုုတာနဲ႕ ေရေလာင္းမ႑ပ္ ပါရမယ္။ ေရေလာင္းမ႑ပ္မပါရင္ မျပည့္စံုုဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ မ႑ပ္ေတြ ေဆာက္ျပီး ေရကစားရတဲ့ အျပင္ မ႑ပ္ရွင္မအျဖစ္ တာ၀န္ယူရတာကိုု အရမ္း ဂုုဏ္ယူမိပါတယ္" ဟု သူမက ေျပာသည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံသိုု႕ ေခတၱ လာေရာက္ လည္ပတ္ေနသည့္ ရခုုိင္လူမ်ဳိးတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးသိန္းေရႊ မွလည္း ယခုလို ေျပာသည္။
" ျပည္ပေရာက္ေနၾကတဲ့ ရခိုုင္လူမ်ဳိးေတြ အထူးသျဖင့္ အေမရိကသို႕ေရာက္ ေနၾကတဲ့ ရခိုုင္လူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္း အခုုလိုု စည္းစည္းလံုုးလံုုး ညီညီညြတ္ညြတ္နဲ႕ေတြ႕ရတာကိုု ၀မ္းသာအားရမိတယ္။ ရခုုိင္ယဥ္ေက်းမႈေတြကို ကမၻာကသိေအာင္ ေဖၚထုုတ္ေပးၾကတဲ့ ပုုဂၢိဳလ္ေတြကိုုလည္း အထူးပဲ ေလးစားဂုုဏ္ယူမိပါတယ္။ ေနာက္ေနာင္ကိုုလည္း အခုုလိုုပဲ စည္းစည္းလံုုးလံုုး ညီညီညြတ္ညြတ္နဲ႕ လုုပ္ေဆာင္ သြားၾကေစလိုပါတယ္" ဟု ေျပာသည္။
နယူးေယာက္ ရခိုုင္ရိုုးရာသႀကၤန္ပြဲေတာ္တြင္ ျမန္မာတိုုင္းရင္းသား ရိုုးရာအစားအစာမ်ားကိုလည္း အဖြဲ႕လိုက္ ေရာင္းခ်ခဲ့ၾကသည္။ ရခုုိင္မုုန္႕တီ ေရာင္းခ်ေနသည့္ ရခုုိင္အမ်ဳိးသမီးတဦးျဖစ္သူ မနီလာခိုုင္မွလည္း မုုန္႕တီ ေရာင္းခ်ျဖစ္ျခင္းနဲ႕ ပတ္သက္၍ သူမက ယခုလိုု ေျပာသည္
" နယူးေယာက္ ရခုုိင္သႀကၤန္ဆိုုရင္ အေမရိကန္ႏိုုင္ငံအတြင္းရွိ အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္က ရခုုိင္လူမ်ဳိးေတြအျပင္ အျခားတိုုင္းသား လူမ်ဳိးေတြလည္း လာၾကတယ္။ ျမန္မာျပည္နဲ႕ ေ၀းေနၾကရတာဆိုုေတာ့ တခ်ဳိ႕က သီးသန္႕ ျမန္မာရိုုးရာ အစားအစာေတြ စားခ်င္လိုု႕ လာၾကတာေတြရွိတယ္။ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမွန္ရင္ ရခိုုင္မုုန္႕တီကိုု ႀကဳိက္ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ ရခိုုင္သႀကၤန္ဆိုုရင္ ရခုုိင္မုုန္႕တီပါမွ တင့္တယ္တယ္လိုု႕ ခံယူပါတယ္" ဟု ဆိုသည္။
ရခိုင္မုန္႕တီကို လာေရာက္ ေရာင္းခ်ျခင္းမွာ အျမတ္အစြန္းထက္ အမိေျမႏွင့္ ေ၀းေနၾကသူ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားကို ရခိုင္မုန္႕တီကို စားေစလိုသည့္ ေစတနာျဖင့္ ေရာင္းခ်ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု သူမက ဆက္ဆိုသည္။
" တခ်ဳိ႕ကလည္း ရခိုုင္မုုန္႕ကိုုသီးသန္႕လာစားၾကတယ္။ က်မ ကိုုယ္တိုုင္က ရခုုိင္မုုန္႕တီးကိုု ႀကဳိက္ေတာ့ က်မနည္းတူ အျခား ရခုုိင္ေတြ၊ တိုင္းရင္းသားေတြလည္း စားခ်င္ၾကမွာပဲဆိုုၿပီး မအားလပ္တဲ့ ၾကားထဲက အခုုလိုု လုုပ္ျဖစ္တာပါ၊ အျမတ္အစြန္းကိုု အဓိက ထားၿပီးေရာင္းတာမဟုုတ္ဘူး" ဟုု သူမက ရွင္းျပသည္။
နယူးေယာက္ ရခုုိင္သႀကၤန္ကို ဇူလိူင္လ ၂၇ ရက္ေန႕ မနက္ ၁၁ နာရီကေန ညေန ၄ နာရီအထိ ျပဳလုုပ္ခဲ့ႀကၿပီး လူေပါင္း ၈၀၀ ခန္႕ လာေရာက္ ပါ၀င္ ဆင္ႏြဲခဲ့ၾကေၾကာင္း သိရွိရသည္။
ယခုႏွစ္က်င္းပေသာ နယူးေယာက္ရခိုင္သၾကၤန္ပြဲ (ဓါတ္ပံု- နိရဥၥရာ/ ခိုင္ဘခင္)
ရခုုိင္သႀကၤန္ကို ၁၉၉၄ ခုုႏွစ္မွ စတင္ျပီး နယူးေယာက္ျမိဳ႕တြင္ ႏွစ္စဥ္က်င္းပလာခဲ့ရာ ယခုႏွစ္ သၾကၤန္မွာ အႀကိမ္(၂၀)ေျမာက္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။
နယူးေယာက္ ရခုုိင္သႀကၤန္ က်င္းပရသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ဦးေဆာင္က်င္းပသူတစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဦးေက်ာ္သာလွက ယခုလို ေျပာသည္။
" လြန္ခဲ့တဲ ၂၅ ႏွစ္ေလာက္က အဖြဲ႕အစည္းတခုု ဖြဲ႕ျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္။ အေမရိကန္ႏိုုင္ငံမွာ ျမန္မာျပည္နဲ႕ပတ္သက္လိုု႕ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုုခုကိုု ေဖၚထုုတ္ဖိုု႕ စဥ္းစားျဖစ္ၾကတဲ့ အခါ ရခိုုင္ရိုုးရာသႀကၤန္ကိုု က်င္းပဖိုု႕ စဥ္းစားျဖစ္ၾကတယ္။ ရခုုိင္ရိုုးရာ သႀကၤန္က ယဥ္ေက်းတဲ့ သေဘာကိုုေဆာင္တယ္။ ေလာင္းေလွ ထဲမွာ ေရထည့္ၿပီး အပ်ဳိ လူပ်ဳိ ေရပက္ကစားၾကတာဟာ ထူးျခားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၁၉၉၄ခုုႏွစ္ကစလိုု႕ ရခုုိင္ သႀကၤန္ကိုု က်င္းပ လာတာျဖစ္တယ္။ အခုုဆိုုရင္ အေမရိကမွာ ရွိတဲ့လူေတြလည္း စိတ္၀င္စားလာတာကိုု ေတြ႕ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ရခုုိင္ယဥ္ေက်းမႈကုိ ကမၻာက သိလာတယ္" ဟု သူက ဆိုသည္။
ယခုကဲ့သုိ႕ နယူးေယာက္ ရခိုင္သၾကၤန္ကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ျဖင့္ က်င္းပႏိုင္ျခင္းမွာ အေမရိကန္ေရာက္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား၏ စည္းလံုးညီညႊတ္မူႏွင့္ ရိုးရာယဥ္ေက်းမူ အေမြေကာင္းမ်ားကို ထိန္းသိမ္းလို၍ ျဖစ္ေၾကာင္း သူက ဆက္ေျပာသည္။
" ရခိုုင္လူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္း အခုုလိုု စည္းစည္း လံုုးလံုုးနဲ႕ လာေရာက္ အားေပးၾကတဲ့အတြက္ ခုလိုေအာင္ျမင္တာ ျဖစ္တယ္။ ဒီအတြက္လည္း အထူး ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္။ ေနာင္ႏွစ္ေတြမွာလည္း အခုုလိုုပဲ လာေရာက္ အားေပးၾကေစလိုပါတယ္" ဟု သူက ဆိုသည္။
အာရွႏိုင္ငံရွိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ သႀကၤန္ကို ကိုယ့္ရိုးရာ ယဥ္ေက်းမူ ဓေလ့ ထံုးတန္းစဥ္လာမ်ားႏွင့္ အညီက်င္းပၾကေၾကာင္း ၊ သႀကၤန္ကိုု မ်ားေသာအားျဖင့္ အာရွႏိုုင္ငံမ်ား၌ ေႏြရာသီျဖစ္သည့္ ဧၿပီလတြင္ က်င္းပေလ့ရွိၾကေၾကာင္း၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုု နယူးေယာက္တြင္ ထိုုလမ်ားတြင္ ေဆာင္းရာသီ မကုုန္ေသးသည့္အတြက္ေၾကာင့္ အလြန္ခ်မ္းေအးျပီး ေရကစားရန္မျဖစ္ႏိုုင္ေၾကာင္း၊ သုိ႕အတြက္ ေႏြရာသီ ကာလျဖစ္သည့္ ဇြန္ႏွင့္ ဇူလိုင္လမ်ားတြင္ ျပဳက်င္းပၾကရျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ဦးေက်ာ္သာလွက ဇူလိုူင္လေရာက္မွ ႏွစ္သစ္ကူး ရခိုင္သၾကၤန္ပြဲ က်င္းပရျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ရွင္းလင္း ေျပာၾကားသည္။
ယခုလို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု နယူးေယာက္ျမိဳ႕တြင္ ရခိုင္ရိုးရာ သၾကၤန္ကို ေရေလာင္း မ႑ပ္မ်ားျဖင့္ က်င္းပျပဳလုပ္ရ၍ ၀မ္းသာဂုဏ္ယူေၾကာင္း မ႑ပ္ရွင္မ အျဖစ္ တာ၀န္ယူရသူ ေဒၚခင္ခင္ေစာက ေျပာသည္။
" သႀကၤန္ဆိုုတာ ရခုုိင္လူမ်ဳိးတိုု႕ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ သေကၤတတခုုျဖစ္တယ္။ သႀကၤန္ဆိုုတာနဲ႕ ေရေလာင္းမ႑ပ္ ပါရမယ္။ ေရေလာင္းမ႑ပ္မပါရင္ မျပည့္စံုုဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ မ႑ပ္ေတြ ေဆာက္ျပီး ေရကစားရတဲ့ အျပင္ မ႑ပ္ရွင္မအျဖစ္ တာ၀န္ယူရတာကိုု အရမ္း ဂုုဏ္ယူမိပါတယ္" ဟု သူမက ေျပာသည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံသိုု႕ ေခတၱ လာေရာက္ လည္ပတ္ေနသည့္ ရခုုိင္လူမ်ဳိးတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးသိန္းေရႊ မွလည္း ယခုလို ေျပာသည္။
" ျပည္ပေရာက္ေနၾကတဲ့ ရခိုုင္လူမ်ဳိးေတြ အထူးသျဖင့္ အေမရိကသို႕ေရာက္ ေနၾကတဲ့ ရခိုုင္လူမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္း အခုုလိုု စည္းစည္းလံုုးလံုုး ညီညီညြတ္ညြတ္နဲ႕ေတြ႕ရတာကိုု ၀မ္းသာအားရမိတယ္။ ရခုုိင္ယဥ္ေက်းမႈေတြကို ကမၻာကသိေအာင္ ေဖၚထုုတ္ေပးၾကတဲ့ ပုုဂၢိဳလ္ေတြကိုုလည္း အထူးပဲ ေလးစားဂုုဏ္ယူမိပါတယ္။ ေနာက္ေနာင္ကိုုလည္း အခုုလိုုပဲ စည္းစည္းလံုုးလံုုး ညီညီညြတ္ညြတ္နဲ႕ လုုပ္ေဆာင္ သြားၾကေစလိုပါတယ္" ဟု ေျပာသည္။
နယူးေယာက္ ရခိုုင္ရိုုးရာသႀကၤန္ပြဲေတာ္တြင္ ျမန္မာတိုုင္းရင္းသား ရိုုးရာအစားအစာမ်ားကိုလည္း အဖြဲ႕လိုက္ ေရာင္းခ်ခဲ့ၾကသည္။ ရခုုိင္မုုန္႕တီ ေရာင္းခ်ေနသည့္ ရခုုိင္အမ်ဳိးသမီးတဦးျဖစ္သူ မနီလာခိုုင္မွလည္း မုုန္႕တီ ေရာင္းခ်ျဖစ္ျခင္းနဲ႕ ပတ္သက္၍ သူမက ယခုလိုု ေျပာသည္
" နယူးေယာက္ ရခုုိင္သႀကၤန္ဆိုုရင္ အေမရိကန္ႏိုုင္ငံအတြင္းရွိ အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္က ရခုုိင္လူမ်ဳိးေတြအျပင္ အျခားတိုုင္းသား လူမ်ဳိးေတြလည္း လာၾကတယ္။ ျမန္မာျပည္နဲ႕ ေ၀းေနၾကရတာဆိုုေတာ့ တခ်ဳိ႕က သီးသန္႕ ျမန္မာရိုုးရာ အစားအစာေတြ စားခ်င္လိုု႕ လာၾကတာေတြရွိတယ္။ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမွန္ရင္ ရခိုုင္မုုန္႕တီကိုု ႀကဳိက္ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ ရခိုုင္သႀကၤန္ဆိုုရင္ ရခုုိင္မုုန္႕တီပါမွ တင့္တယ္တယ္လိုု႕ ခံယူပါတယ္" ဟု ဆိုသည္။
ရခိုင္မုန္႕တီကို လာေရာက္ ေရာင္းခ်ျခင္းမွာ အျမတ္အစြန္းထက္ အမိေျမႏွင့္ ေ၀းေနၾကသူ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားကို ရခိုင္မုန္႕တီကို စားေစလိုသည့္ ေစတနာျဖင့္ ေရာင္းခ်ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု သူမက ဆက္ဆိုသည္။
" တခ်ဳိ႕ကလည္း ရခိုုင္မုုန္႕ကိုုသီးသန္႕လာစားၾကတယ္။ က်မ ကိုုယ္တိုုင္က ရခုုိင္မုုန္႕တီးကိုု ႀကဳိက္ေတာ့ က်မနည္းတူ အျခား ရခုုိင္ေတြ၊ တိုင္းရင္းသားေတြလည္း စားခ်င္ၾကမွာပဲဆိုုၿပီး မအားလပ္တဲ့ ၾကားထဲက အခုုလိုု လုုပ္ျဖစ္တာပါ၊ အျမတ္အစြန္းကိုု အဓိက ထားၿပီးေရာင္းတာမဟုုတ္ဘူး" ဟုု သူမက ရွင္းျပသည္။
နယူးေယာက္ ရခုုိင္သႀကၤန္ကို ဇူလိူင္လ ၂၇ ရက္ေန႕ မနက္ ၁၁ နာရီကေန ညေန ၄ နာရီအထိ ျပဳလုုပ္ခဲ့ႀကၿပီး လူေပါင္း ၈၀၀ ခန္႕ လာေရာက္ ပါ၀င္ ဆင္ႏြဲခဲ့ၾကေၾကာင္း သိရွိရသည္။
"အင္ဒိုနီးရွားႏို္င္ငံ၏ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သမိုင္း" "(သို႔) သိရိ၀ိဇယေခၚ သု၀ဏၰဒီပ မွ အင္ဒိုနီးရွားအျဖစ္သို႔ "
Aug 1, 2014အင္ဒိုနီးရွားသမၼတႏိုင္ငံ (Republic of Indonisia) သည္အာရွတိုက္ႏွင့္ ၾသစေၾတးလ်တို က္တို႔၏ အီေကြတာမ်ဥ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ေပၚတြင္တည္ရွိၿပီး အေရွ႕ဘက္တြင္ပါပူ၀ါနယူးဂီနီႏွ င့္ေျမာက္ဖက္တြင္မေလးရွားႏိုင္ငံတို႔ႏွင့္ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ခ်င္းဆက္စပ္လွ်က္ရွိပါသည္။ကြ်န္းစုေပါင္း(၃၀၀၀)သံုး
ေထာင္ရွိၿပီးႏိုင္ငံအက်ယ္အားျဖင့္ျဖင့္(၇၃၅၂၆၈)စတုရန္းမိုင္က်ယ္၀န္ပါသည္။ၿမိဳ႕ေတာ္မွာဂ်ာကတာျဖစ္ၿပီး`
ကမၻာေပၚတြင္မူဆလင္ဦးေရအမ်ားဆံုးႏိုင္ငံ´ျဖစ္သည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွ(၁၀)ႏိုင္ငံတြင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ကုန္ေျမႏွင့္ ေရပို င္နက္မ် ားပါ ထည့္တြက္မည္ဆိုပါက အက်ယ္ဆံုးေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္၏။ မူဆလင္တို႔ မက်ဴးေက်ာ္မွီ ကအင္အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္"သီရိ၀ိဇယ(ေခၚ)သု၀ဏၰဒီပ" ဟူေသာအမည္ျဖင့္ဗုဒၶသာသာနာေတာ္စည္ပင္ထြန္းကားခဲ့ၿပီး သာသနာေတာ္၏ အရိပ္ေအာက္တြင္းေအးခ်မ္းစြာရွိခဲ့ေၾကာင္းကို သမိုင္းအေ ထာက္အထားမ်ားအရ သိရပါသည္။
ဗုဒၵသာသာနာေတာ္သည္မဇၥ်ိမေဒသ(အိႏၵိယ)မွေန၍အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း(၂၀၀၀)ကပင္
ေရာက္ရွိျပန္႔ပြားေနခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ဂ်ာဗာကြ်န္းမွာ အင္ဒိုနီးရွား တႏိုင္ငံလံုး သို႔ ဗုဒၶသာသာနာေတာ္ ျဖန္႔ခ်ီရာ သာသာနျပဳ ဗဟို႒ာနႀကီးတစ္ခုျဖစ္ခဲ့၏။ သာသနာေတာ္ႏွစ္(၁၀၆ )ႏွစ္၊ AD,520-တြင္ ကသၼီရဘုရင္၏သားေတာ္အရွင္ဂုဏဓမၼ သည္ အင္ဒိုနီးရွား ဂ်ာဗားကြ်န္းသို႔ၾကြ ေရာက္၍ သာသနာေတာ္ျပဳရာတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စည္ပင္ျပန္႔ပြားလာေၾကာင္းကို "ကာအိုဆင္ " ခ်မ္ဟုဆိုေသာ တရုတ္က်မ္းစာတစ္ေဆာင္၌ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ထိုစဥ္က အိႏၵိယနာလႏၵာ တကၠ သိုလ္ႀကီးမွ ပါေမာကၡဆရာေတာ္အရွင္ဓမၼပါလသည္လည္း အင္ဒိုနီးရွားသို႔ သာသနာျပဳ ၾကြေရာက္ ခဲ့ေၾကာင္းကိုလည္းမွတ္တမ္းမ်ားအရသိရပါသည္။
သာသနာေတာ္ႏွစ္(၅၀၀)ခန္႔တြင္ အိႏၵိယေတာင္းပိုင္း ကစၥနနဒီႏွင့္ ဆူမၾတားကြ်န္း ၊ ဂ်ာဗား ကြ်န္းတို႔သည္ ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ျခင္းျဖင့္ အဆက္အသြယ္ရွိခဲ့ၾကၿပီး အိႏၵိယကုန္သည္တို႔သ ည္ ရာသီဥတုႏွင့္ စီပြားေရးေကာင္းမြန္ေသာ ကြ်န္းတစ္ကြ်န္းကို အေျခခ်ေနထိုင္ၾကၿပီး စည္းလံုးညီ ညႊတ္စြာျဖင့္ႏိုင္ငံငယ္တခုကိုတည္ေထာင္ လိုက္ၾက၏။ ၄င္းတို႔အေျခခ်ေနႏိုင္သည့္ ကြ်န္း၏အမည္ ကိုလည္း ကုန္သည္အဖြဲ႕ေ ခါင္းေဆာင္ "သုမိတၱ"ကိုအစြဲဲျပဳ၍ သုမိတၱကြ်န္းဟု ေခၚဆိုသမုတ္ခဲ့ၾက ပါသည္။ အခ်ိန္ၾကာေညာင္းသည့္အခါ သကၠတဘာသာ၏အသံအတုိင္း သုမိတၱမွ ဆုမိတၱ၊ထိုမွတ ဆင့္ ဆုမၾတဟု အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲေခၚဆိုၾကျခင္းျဖစ္၏။
အိႏၵိယျပည္အေနာက္ပိုင္းရွိ အပရႏၱရဇရတ္တိုင္း၊ဒါရ၀တီၿမိဳ႔မွ ဗုဒၶဘာသာဘုရင္ တပါးသည္ ေနာက္လုိက္ဗိုလ္ပါ စစ္အၿခံအရံမ်ားစြားျဖင့္ သာသနာျပဳရန္အဓိ႒ာန္ျဖင့္ ပယ္လယ္ေရလမ္း တစ္ေ လွ်ာက္ တိုင္းခန္းလွည့္ေတာ္မူရာ ဆူမၾတားကြ်န္း၏အေနာက္ ဘက္တြင္ တပ္ခ်၍ ဗုဒၶေဒသနာေတ ာ္တို႔ကို ကြ်န္းသူ၊ကြ်န္းသားတို႔အား ျဖန္႔ခ်ီေ ပးရာ ႏွစ္သက္သေဘာက် လက္ခံက်င့္ သံုုးၾကသျဖင့့္္ ဆူမၾတားအေနာက္ေဒ သမွတဆင့္ ဂ်ာဗားကြ်န္းအထိတိုင္ေအာင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ သည္ ျပန္႔ပြားထြန္းကား သြားပါသည္။အျခားေသာသမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ သီဟိုဠ္ကြ်န္း (ယခု-သီရိ လကၤာ)မွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသည္ ကုန္သြယ္ျခင္းျဖင့္ အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္းဆြယ္ မ်ားသို႔ ေရာက္ရွိၾကာၿပီး ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို မ်ိဳ့ေစ့ခ်သာသနာျပဳေနၾကသည္ ဟုေဖာ္ျပထားပါသည္။ သာသနာေတာ္ႏွစ္(၅၀၀)ခန္႔တြင္လည္း အိႏၵိယအေနာက္ပိုင္း ရဇရတ္၊သိႏၵဳေဒသမွ ေယာနကဓမၼ ရကၡိတ မေထရ္ဦးေဆာင္ေသာ သံဃာ(၅)ပါးသည္ ဆူမၾတားကြ်န္းသို႔ သာသနာျပဳၾကြေရာက္ ခဲ့ၾကေၾကာင္းကိုလည္း မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ေတြ႔ရသည္။
သာသနာႏွစ္၁၂-ရာစု AD,600.ေက်ာ္တြင္ဆုမၾတားကြ်န္းေတာင္ဘက္ေဒသ၊ ပလင္ဘန္း ၿမိဳ႕တြင္ ထီးနန္းစိုးစံခဲ့သည့္ သီရိ၀ိဇယမင္းႀကီးသည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို အႀကီးအက်ယ္ ေထာ က္ပန္႔ခဲ့ေသာ သာသနာျပဳမင္းတပါးျဖစ္သည္။၄င္းဘုရင္၏လက္ ထက္တြင္ ဗုဒၶသာသနာ ေတာ္သ ည္တရုတ္ျပည္အထိပင္ ျပန္႔ပြားေအာင္ သာသနာျပဳႏိုင္ခဲ့၏။ ထိုသီရိ၀ိဇယဘုရင္ႀကီးသည္ သာသ နာေတာ္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာတကၠသိုလ္ႀကီးမ်ားကိုတည္ေထာင္ေတာ္မူခဲ့ၿပီး ထိုအထဲတြင္ ဘုရင္ႀကီး၏အမည္ကိုအစြဲျပဳ၍မွည့္ေခၚသည့္ "သီရိ၀ိဇယဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီး"မွာ အလြန္ေက်ာ္ ၾကားခဲ့ၿပီး ပါဠိ၊သကၠတက်မ္းဂန္တို႔ကိုကမၻာအရပ္ရပ္မွ ပညာေတာ္သင္ေ က်ာင္းသားမ်ားလာ ေရာက္ပညာဆည္း ပူးခဲ့ၾကရ၏။ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓေတာ္ တီေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထိုရာစုႏွစ္အ တြင္း၌ တည္ထာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
သာသနာေတာ္ႏွစ္(၁၃၀၀) AD-700,ေက်ာ္တြင္ ဆုမၾတာဘုရင္ "သီရိဗလပုတၱေဒ၀" မင္း ႀကီးသည္ မိမိပိုင္ဆုမၾတာကြ်န္းမွ ရြာငါးရြာႏွင့္ရာဇၿဂိဳလ္ျပည္ ဂယာစီရင္စု မွရြာငါးရြာတို႔ကိုလဲလွယ္ ကာနာလႏၵဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီးအတြက္ ပညာေရးပေဒသာပင္စိုက္ထူခဲ့သည့္အထိ အင္ဒိုသားတို႔သ ည္ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ၾကည္ညိဳေလးစားခဲ့ၾကသည္။ေရွးေဟာင္းေၾကးပရ ပိုက္မ်ားတြင္ ေရးထိုး ထားသည့္မွတ္ တမ္းမ်ားအရ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ေရွးအခါက "သီရိ၀ိဇယ ႏိုင္ငံ"ဟူေသာအမည္ ျဖင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ေနလုိ၊လလိုထြန္းေတာက္ခဲ့သည့္ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရ၏။AD-519၊သာသနာေတာ္ႏွစ္ ၁၀၆၃-ခုႏွစ္၌ ေကာဆင္ခြ်န္၏ တရုတ္ဘာသာျဖင့္ ေရးထိုးထားသည့္မွ တ္တမ္းတြင္ "ကသၼီရဘုရင္ဂုဏ၀ါမႏ"ၱသည္ မင္းစည္းစိမ္ကိုပင္ စြန္႔၍ရဟန္းျပဳ ကာ သီရိ၀ိဇယ (ယခု-အင္ဒိုနီးရွား)ႏိုင္ငံ ဂ်ာဗားကြ်န္းကိုဗုဒၶသာသနာေတာ္ျပဳခဲ့ေၾကာင္းကို ေရးသား ထားပါသည္။
ပါဠိစာေပမွတ္တမ္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတို႔သည္ တတိယသဂၤါယနာ တင္ၿပီး -BC.300 ခန္႔မွစတင္၍ ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို မေရွ႕မေႏွာင္းလက္ခံရရွိခဲ့ၾကေၾကာ င္းသိရ၏။ပထ၀ီအေနအထားအရႏွင့္ ဘာသာေရးအရပါ ျမန္မာႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံႏွစ္ျပည္ ေထာင္တို႔သည္ ဆက္ႏႊယ္မႈမ်ားရွိခဲ့ၿပီး ညီရင္းအကိုသဖြယ္ သာသနာေတာ္အေရး ဆိုင္ရာမ်ားကို အတူတကြလက္တြဲလုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။သို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္မွာေတာ့ မ်ဥ္းျပိဳင္ႏွစ္ေၾကာင္းပမာ လံုး၀ျခားနားသြားခဲ့ၿပီျဖစ္၏။သီရိ၀ိဇယေခၚ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ လည္းျမန္မာ၊ထိုင္း၊မေလးတို႔ႏွင့္ အတူတတိယ သဂၤါယနာတင္အၿပီး အေသာကဘုရင္ႀကီး သာသနာျပဳေစလႊတ္ေတာ္မူခဲ့သည့္ သု၀ ဏၰဘူမိနယ္ေျမတြင္ပါ၀င္ေၾကာင္းကို ပညာရွင္တို႔က လက္ခံယံုၾကည္ၾကပါသည္။
သု၀ဏၰဘူမိ ံ ဂႏ႖ာန ၊ ေသာဏုတၱရာ မဟိဒၶိကာ။
ပိသာေစ နိဒၶေမတြာန ၊ ျဗဟၼဇာလမေဒသိယုႏၱိ။
ဟူေသာ ပိဋကေတာ္ကိုေထာက္ရႈ၍ သု၀ဏၰဒီပေခၚ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စတင္ေရာ က္ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္းကို သိရွိႏိုင္ပါသည္။အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ထြန္းကားျပန္႔ပြား ေနခ်ိန္တြင္ အစၥလာမ္(မူဆလင္) ဘာသာမွာမူေပၚပင္ မေပၚေသးေခ်၊ ထို႔ေၾကာင့္ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ အစၥလာမ္ဘာသာထက္ေစာစီးစြာ ေရာက္ရွိေနၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္းမွာ ထင္ရွား ပါသည္။
တရုတ္သုေတသီ "အီဆိုင္"(I-TSING) ၏ခရီးသြားမွတ္တမ္းတြင္လည္း သီရိ၀ိဇယ (SRIVI JAYA) မင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေနခ်ိန္တြင္လည္း ဗုဒၶသာသနာေတာ္ထြန္းလင္း ခဲ့ေၾကာင္းကိုေဖာ္ျပထား၏။AD-800, 900,စု ဆိုင္ရာဒရာ(SAILENDA)မင္းမ်ား လက္ထက္တြင္မူ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ အထြန္ းကား ဆံုးအခ်ိန္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ မေလးကြ်န္းဆြယ္တစ္ခုလံုးႏွင့္ ဆုမၾတာ၊ဂ်ာဗား၊ဘာလီ၊ေဘာ္နီယိုကြ်န္း အားလံုးအထိ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေရာက္ရွိခဲ့သည္။
ေရွးယခင္အခါကအင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ေကာင္ကင္ယံတခြင္တြင္ ရဟႏၱာအရွင္ျမတ္တို႔ စ်ာန္ ၾကြျခင္းေၾကာင့္ သကၤန္းေရာင္တို႔ ၀င္းလက္ေျပာင္လင္းေရႊအဆင္းရွိၿပီး ေျမအျပင္သည္လည္း စပါး ပင္တို႔၏ ေရႊအိုေရာင္တို႔ျဖင့္ ရႈမညီးဖြယ္ရာမ်က္ေစ့ပသာဒျဖစ္ေစေသာေၾကာင့္ ထိုေရႊ၀ါေရာင္ႏွစ္ မ်ိဳးကိုအစြဲျပဳ၍`သု၀ဏၰဒီပ´ေရႊေရာင္ကြ်န္းဟုပင္တင္ စားေခၚဆိုခဲ့ရသည့္ အထိ သာသနာေတာ္ ထြန္းကား သာယာခဲ့၏။ ထို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္ ယခုအေနအထားႏွင့္ကား ေရွးကာလမ်ားႏွင့္လား လားမွမဆိုင္ ေရႊေရာင္အစား မူဆလင္တို႔၏ ညစ္ညမ္းေသာအမဲေရာင္ မ်ားသာ လႊမ္းမိုး၍အက်ည္း တန္သြားျပီျဖစ္၏။ အင္ဒိုကြ်န္းတနည္းဆိုရေသာ္ သု၀ဏၰဒီပကြ်န္းကဲ့သို႔ တခ်ိန္းတခါက သံဃာ ေတာ္အရွင္ျမတ္တို႔၏ သကၤန္းေရာင့္ေၾကာင့္ ေရႊေရာင္လႊမ္း၀င္းလွပျခင္း ရွိေသာ သီဟိုဠ္ကြ်န္း (သီရိလကၤာ)သည္ကား ယခုအခ်ိန္ထိ လွပဆဲ ေအးခ်မ္းဆဲ သာယာဆဲပင္။
အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ AD.14,ရာစုအထိ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ တည္ရွိေ နေသးေၾကာင္းကို သမိုင္းဆိုင္ရာ အေဆာက္အဦး ႏွင့္ စာေပအေထာက္အထားမ်ားအရ သိရွိရပါသည္။ သာ သနာေတာ္ႏွစ္(၉၅၈) AD-415, တြင္ တရုတ္သမိုင္းပညာရွင္ 'ဖာဟိယန္'သည္ အိႏၵိယမွတဆင့္ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ထိုအခ်ိန္အထိ ဗုဒၶဘာသာမ်ား ရွိေနေသးေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ေရး သားထားပါသည္။ သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၁၃၃၃)ခုႏွစ္ AD-790,တြင္ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာ မ်ားႏွင့္၊ 'ယိက်င္'၏ မွတ္တမ္းအရ ထိုေခတ္အခါက အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္းကို သု၀ဏၰဒီပ(ေရႊေရာင္ ကြ်န္း)ဟုေခၚဆိုၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ ၏အမည္ကိုလည္း `သီရိ၀ိဇယႏိုင္ငံေတာ္´ ဟုေခၚဆိုေၾကာင္းကို လည္း မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္။
သာသာနာေတာ္ႏွစ္(၁၆၀၀) AD,1157 တြင္ အင္ဒိုနီးရွား(သု၀ဏၰဒီပ)သည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ပညာသင္ၾကားရာ ဗဟိုခ်က္မေနရာျဖစ္လာခဲ့သည္၊ တိဗက္၏ သာသနာျပဳအေက်ာ္အေမာ္ ၀ိကၠ မသီလတကၠသိုလ္ႀကီး၏ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ႀကီး အတိဆာ(ဒီပကၤရဉာဏ)သည္ပင္ အင္ဒိုနီးရွာမွ ဆရာ ေတာ္ စၿႏၵကိတၱိထံတြင္ ပညာမ်ားဆည္းပူး ခဲ့ရေလ၏။ ထိုေခတ္အခါကအင္ဒိုနီးရွား(သု၀ ဏၰဒီပ)ဘုရင္ေသလိၿႏၵမင္းတို႔သည္မေလးကြ်န္းဆြယ္အထိအာဏာျပန္႔ခဲ့ၿပီး ဗုဒၶသာသနာေတာ္ျပန့္ ပြားေစရန္ သာသနာျပဳေတာ္မူခဲ့သည္။ ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓေစတီေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထိုေသ လိၿႏၵမင္းဆက္မ်ားက တည္းထားေတာ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္၏။
ေဗာေရာ ဗုဓေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို AD,800တြင္ တည္းထားေတာ္မူခဲ့ျခင္းျဖစ္ ၏။ ေဗာေ ရာဗုဓေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးသည္ဂ်ာဗားကြ်န္းအလယ္ပိုင္းကီဒူအရပ္၌ တည္ထားျခင္းျဖစ္ၿပီးဉာဏ္ေတာ္အျမင့္မွာ (၁၁၈)ေပျမင့္၍ ဖိနပ္ေတာ္အုတ္ခံုမ်က္ႏွာ တစ္ဖက္လွ်င္ (၄၇၉)အထိရွိ ပါသည္။ေစတီေတာ္၏ေဘးတစ္ဖက္တစ္ခ်က္ တြင္ေပ(၃၀၀)ခန္႔ျမင့္မားေသာေတာင္မ်ားျဖင့္
ကာရံထား၏။ေစတီေတာ္ႀကီးတဆူလံုး၏ထုထည္မွာ(၅၅၀၀၀)
ေက်ာ္ရွိ၏။ေစတီေတာ္ႀကီး၏စႀကၤံတစ္ေလွ်ာက္နံရံလိႈင္မ်ားတြင္ ဗုဒၶ၀င္ပံုမ်ား၊ဇာတ္ေတာ္၊နိပါတ္ေတာ္လာပံုမ်ားကိုေရးဆြဲထားၿပီးေစတီရံ(၇ ၂)ဆူႏွင့္ ထိုေစတီယံ၏ ဂႏၶကုဋီတိုက္ေတာ္အတြင္း၌ ထိုင္ေတာ္မူဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္မ်ားကိုလည္း အပူေဇာ္ခံထားရွိပါသည္။
မုျဒာမ်ိဳးစံုရုပ္ပြားေတာ္ေပါင္း(၄၃၂)ဆူးကိုလည္း ေစတီေတာ္ပစၥယာမ်ား တြင္ ထည့္သြင္းတည္ထားပူေဇာ္ထားပါသည္။ ၄င္းေဗာေရာဗုဓေစတီေတာ္ႀကီး သည္ဗုဒၶဘာသာဆို င္ရာအႏုသုခမဗိသုကာလက္ရာတို႔ျဖင့္ တည္ထားေတာ္မူသည့္ အံ့ၾသဖြယ္ရာေကာင္းေသာ ကမၻာေ က်ာ္ေစတီေတာ္ႀကီးျဖစ္သည္။ အာရွတခြင္တြင္တုမမီေသာ ဘာသာေရးအေဆာက္အဦးတခုလ ည္းျဖစ္သည္။ သီရိ၀ိဇယႏိုင္ငံေခၚ အင္ဒိုနီးရွာတြင္ `ေဗာေရာဗုဓ´ေစတီေတာ္ႀကီးအျပင္`က လဆံ´ ေစတီေတာ္၊`မင္ဒတ္ေစတီေတာ္´ကဲ့သို႔ေသာနာမည္ေက်ာ္ေစတီေတာ္တို႔မွာ ယခုမူဖူးေျမာ္ ၾကည္ညိဳသူကင္းမဲ့စြာေငြရွာ သည့္ျပတိုက္အသြင္သာတည္ရွိေနပါေတာ့သ ည္။
``သာသနာေတာ္ႏွစ္(၂၀၀၀)၀န္းက်င္AD13,ရာစုတြင္အာရိဗီယႏိုင္ငံ၊ပါးရွားႏွင့္အိႏၵိယကမ္းေျခတစ္ေလ်ွာက္
မွအာရပ္အႏြယ္အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မူဆလင္တို႔သည္သေဘၤာမ်ားျဖင့္ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ဟုဆိုကာမေလး
ကြ်န္းဆြယ္မလကၠာေရလယ္ၾကားသို႔ေရာက္ရွိေနထိုင္ၾကၿပီးထိုအာရပ္အႏြယ္မူဆလင္တို႔သည္၄င္းတို႔၏ နည္းဗ်ဴဟာျဖစ္ေသာ-
၁။ ေငြသျပာယူမည္
၂။ ပ်ိဳကညာကိုယူမည္
၃။ ေျမပထဗ်ာကိုယူမည္
၄။ ျပည္အာဏာကိုယူမည္
၅။ တိုင္းျပည္ႏွင့္သာသနာကိုယူမည္။
ဟူဆိုေသာ မူ၀ါဒအတိုင္ ေငြကိုရွာ၍ ေဒသခံအမ်ိဳးသမီးတို႔အား မူဆလင္တေယာက္လွ်င္ မယားမ် ား စြာယူ၍ မူဆလင္လူဦးေရမ်ားရန္ ျပဳလုပ္ၿပီး ေနာက္ စီးပြားေရးႏွ င့္လူအင္အား၊အနည္း ငယ္ေတာင့္ တင္းအားေကာင္းၿပီး ဗုဒၶဘာသာဦးေရးႏွင့္ ယွဥ္ႏိုင္သည့္အခါတြင္ 'မိုဂ်ိဳပလစ္'ေခၚ 'ဂ်ာဗားကြ်န္း'ကို ဂ်ီဟတ္ဘာသာေရးစစ္ပြဲလုပ္၍ အာဏာသိမ္းလိုက္ၾကၿပီး သူတို႕၏ လုပ္နည္းထံုး စံအတိုင္း အာဏ ာရၿပီးေနာက္တြင္ တစ္ျပည္လံုးကို မူဆလင္ဇာတ္သြင္း၍ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံ ေတာ္မွအစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံ အျပစ္ေျပာင္လဲပစ္လိုက္ၾကေတာ့၏။
မိုဂ်ိဳပလစ္ဘုရင္သည္ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔မ၀င္လိုေသာေၾကာင့္ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္ခဲ့ ရွာေလ၏။ မိမိ၏အသက္ထက္ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကိုပို၍ ခ်စ္ေသာဘုရင္ႀကီး ပါေပတကား။ထိုမိုဂ်ိဳ ပလစ္ဘုရင္၏သားေတာ္သည္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာ ကိုလက္ခံျခင္း မျပဳႏိုင္၍ အစၥလာမ္ဘာ သာအတြင္းသို႔ မ၀င္လိုၾကသည့္ သံဃာေတာ္မ်ား၊ ပညာရွိမ်ား၊ ျပည္သူကိုေခၚေဆာင္ကာ ဘာလီ ကြ်န္းသို႔ထြက္ေျပးၿပီး ထိုကြ်န္းေပၚတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ ၾကသည့္အတြက္ ယေန႔တိုင္ဘာလီကြ်န္း၌ ဗုဒၶသာသနာေတာ္၏ အရိပ္အေငြ႔မ်ား က်န္ရစ္ေနျခင္းျဖစ္၏။
အစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေရး ေရရွည္စီမံကိန္းရွိၾကသည့္မူဆလင္တို႔သည္ အေနရိုး၍ အရွည္ ကိုမေတြး၊ေျမွာ္ျမင္ဉာဏ္နည္းပါး ညီညီမႈပ်က္ ျပားၾကသည့္ အင္ဒိုတိုင္း သားဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔အား လူမႈေရးဟန္လုပ္၍၊ေငြျဖင့္ျပ၊ ကာမျဖင့္ဆြယ္ ေသာ အႏုနည္းျဖင့္တဖံု၊ စစ္ေရး၊အာဏာေရးျဖင့္ တသြယ္ နည္းစံုသံုး၍ဗုဒၶ ဘာသာကို၀ါးမ်ိဳး ၾကပါေတာ့သည္။ထိုအခ်ိန္မွစ၍ သီရိ၀ိဇယအမည္ ရသည့္အင္ဒိုနီးရွားေခၚ သု၀ဏၰဒီပမွေန၍ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္ သြားၿပီး ကမၻာတြင္မူဆလင္ ဦးေရ မ်ားေသာႏိုင္ငံအျဖစ္သို႔ပင္ ေရာက္ရွိသြားပါေတာ့သည္။ ၁၉၈၇-ခုႏွစ္ မွတ္တမ္းမ်ားအရ အင္ဒိုနီး ရွားႏိုင္ငံ၏ လူဦးေရ(၈၀)ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မူဆလင္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး ခရစ္ယာန္ဦး ေရ(၉)ရာ ခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ မ်ားမွာ(၃)ရာခိုင္ႏႈန္းမွ်ရွိေၾကာင္း သိရပါေသာ္လည္း။ `ယခုအခ်ိန္တြင္မူကား တႏိုင္ငံလံုးအတိုင္း အတာျဖင့္ မူဆလင္မ်ားျဖစ္သြားၿပီး ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္မ်ားမွာ (၁)ရာခိုင္ႏႈန္းပင္ မျပည့္ေတာ့ပဲ မရွိသေလာက္ပင္ျဖစ္သြား ၿပီျဖစ္သည္။
``မူဆလင္တို႕ သာသနာျပဳသည္မွာ ဗုဒၶဘာသာကဲ့သို႔တရားနည္းလမ္းတက်၊ဘာသာ တရား၏အက်င့္တရား၊၀ါဒတရားစသည့္ ဘာသာေရးဆိုင္ရာအႏွစ္ သာရတရား တို႔ကို ေဟာေျပာ စည္းရံုးျခင္းမဟုတ္ပဲ မူဆလင္ဦးေရ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားျပားေ စရန္ဟူေသာရည္ရြယ္ခ်က္ ျဖင့္ကာမျဖင့္စည္းရံုး၍ ကေလးမ်ားစြာေမြးေစျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ စီးပြားေရး၊လူမ်ိဳးေရး၊ အာဏာရာထူးတို႔ျဖင့္လည္းေကာင္း ေအာက္တန္း က်စြာစည္းရံုးသိမ္းသြင္းေလ့ရွိၾကပါသည္။
ထိုသို႔ ဘာသာ၀င္မ်ားျပားေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းသည္စစ္မွန္ေသာဘာသာတရား၏ စည္းရံုးသာသနာျပဳနည္းဟုတ္၊မဟုတ္၏ဆိုသည္ကို ေ၀ဘန္ပိုင္းျခားေသာ အသိဉာဏ္ရွိသူတိုင္းေျပးမၾကည့္ရပဲ ေတြးၾက ည့္ယံုမွ်ျဖင့္ သိႏိုင္ပါသည္။
အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ မူဆလင္တို႔၏ ၀ါးမ်ိဳမႈေၾကာင့္ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံျဖစ္သြားေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာ၏ ယဥ္ေက်းမႈျဖစ္ေသာ ပါဠိ၊သကၠတဘာသာစကားမ်ားကိုကား ယခုတိုင္သံုးစြဲေနဆဲ ပင္ျဖစ္၏။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ေလေၾကာင္းကုမၼဏီတစ္ခု၏ နာမည္ကို ပါဠိဘာသာျဖင့္ မည့္ေခၚ ထားပါသည္။ ထိုေလေၾကာင္းလိုင္း၏ အမည္မွာပါဠိလို`ဂရုဍ´ (ဂဠဳန္)ဟုျဖစ္၏။ထို႔အျပင္ အင္ဒို နီးရွား သမၼတေဟာင္း`ဆူကာႏို´၏အမည္မွာလည္း ပါဠိအသံထြက္ျဖင့္ `သုကဏၰ´ဟုျဖစ္ပါ တယ္။ အဓိပၸါယ္မွာ သု-လွပေသာ၊ကဏၰ-နား၊ဟုအဓိပၸါယ္ရ၏။ ယခုအခ်ိန္အထိ အင္ဒိုနီးရွားလူမ်ိဳး မ်ား၏ ေက်ာကုန္းကို အမွတ္တမဲ့ထုလိုက္ပါက လန္႔ဖ်တ္ၿပီး ``ဗုဒ္-ဗုဒ္၊ ဗုဒၶ-ဗုဒၶ "ဟုေယာင္ယမ္း မည္တမ္းေလ့ရွိေန ဆဲပင္ျဖစ္၏။ ျမန္မာလို`ဘုရား-ဘုရား-ဟုေယာင္ယမ္း ျခင္းႏွင့္ အဓိပၸါယ္မွာ အတူပင္ျဖစ္၏။
ယခုမူအင္ဒိုနီးရွား၌အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မူဆလင္တို႔သည္ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶသာသနာဆိုင္ ရာသမိုင္းအေထာက္အထားမ်ားအား အခြင့္ရလွ်င္ရသလို ဖ်က္ဆီးျခင္းေၾကာင့္ စာေပအေထာ က္အထားမ်ားမွာ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ခဲ့ရၿပီး။ ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓ အစရွိေသာ သာသနိ ကအေဆာက္အဦးမ်ား အားလည္းဖ်က္ဆီးေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာမွ အကာအကြယ္ေပး ထားရသည့္အေျခအေန သို႔ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။
ဆ႒သဂၤ ိတိပုစၧက မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ အင္ဒိုနီးရွားသာသနာျပဳ မွတ္တမ္း မ်ား၌အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၊ဂ်ာကာတာၿမိဳ႕မွ တကၠသိုလ္၏ပါေမာကၡ "မစၥတာဘြန္ အန္" ဆိုသူသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မဟာစည္သာသနာ့ရိပ္သာသို႔ (၁၇.၁.၅၃)ေန႔တြင္ေ ရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီး ျမတ္ဗုဒၶ ၏ တရားေတာ္ကိုသိျမင္နား လည္ၾကည္ညိဳၿပီး မည္သူမွမ တိုက္တြန္းရပဲ သဒၶါတရားထက္သန္ကာ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးအား ဥပဇၥ်ာယ္ျပဳ၍ မင္းကြန္းတိပိဋကဆရာ ေတာ္၊သီဟိုဠ္ဆရာ ေတာ္ အရွင္အာနႏၵာေမတၱယ်(အဂၢမဟာပ႑ိတ)ႏွင့္ ဆရာေတာ္အရွင္ဉာဏုတၱရ(အဂၢမဟာပ ႑ိတ)တိုကို ကမၼ၀ါစာဆရာေတာ္မ်ားအျဖစ္ျပဳ၍ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္အျဖစ္သို႔ ကူးေျပာင္းခဲ့ ပါသည္ ။ထိုအင္ဒိုနီးရွား ရဟန္းေတာ္၏ ဘြဲ႔ေတာ္ကို `အရွင္ဇိနရကၡိတ´ဟု ဘြဲ႔အမည္ ေပးေတ ာ္မူခဲ့ၾကပါသည္။
အင္ဒိုနီးရွားရဟန္းေတာ္ အရွင္ဇိနရကၡိတသည္ မိမိ၏ေမြးရပ္ေျမတြင္ စစ္မွန္ေသာ ဗုဒၶသာ သနာေတာ္ကို ျပန္လည္၍ မ်ိဳးေစ့ခ်သာသနာျပဳရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဇာတိေျမအင္ဒိုနီးရွားသို႔ ျပန္ လည္ၾကြေတာ္မူခဲ့၏။သို႔ရာတြင္ အရွင္ဇိနရကၡိတသည္ အမိေျမသို႔ဗုဒၶသာသနာျပန္႔ပြား ရန္လုပ္ေ ဆာင္ရန္မဆိုထားဘိ အင္ဒိုနီးရွားတြင္တရက္တာမွ်ပင္တည္ခိုေနထိုင္ခြင့္ကိုပင္ မူဆလင္အင္ဒို အစိုုးရက ခြင့္မေပးျခင္းေၾကာင့္ စကာၤပူ ရွိ သီရိလကၤာဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတြင္ ၾကြေရာက္ သီတင္းသံုး ရရွာေလ၏။ မူဆလင္ႏိုင္ငံတို႔တြင္ သူတပါးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ၄င္းတို႔ျပဳလုပ္ေနက်အတိုင္း အသံခ်ဲ႕စက္ျဖင့္ အသံကုန္ဟစ္ေအာ္ျခင္း၊ႏြား၊ဆိတ္တို႔အား ရက္စက္စြာေခါင္းျဖတ္သတ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ ေနၾကပါေ သာ္လည္း ၄င္းတို႔ႏိုင္ငံတြင္မူ ေအးၿငိမ္းလွေသာ တရားေတာ္ကိုပင္ေဟာျပခြင့္ ေမတၱာပို႔သခြင့္ တည္ခိုးေနထိုင္ခြင့္ေလးကိုပင္ ခြင့္မျပဳခဲ့ေခ်။ ဗုဒၶဘာသာသို႔ ေျပာင္းသြားလို႔ ဆိုက ာသတ္ျဖတ္ျခင္း မျပဳျခင္းကိုပင္ ႀကံဖန္ေက်းဇူးတင္ရမလိုပင္။
ဗုဒၶသာသနာဆိုသည္မွာလည္း သံဃာေတာ္မ်ားမွတဆင့္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမတရားေ တာ္တို႔ကို ရရွိမွသာ သာသနာေတာ္သည္အသက္၀င္ႏိုင္၊ျပန္႔ ပြားႏိုင္၊ေရရွည္တည္တံ့ႏိုင္မွာျဖစ္ ပါသည္။ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံသည္ တပါးႏိုင္ငံ သားရဟန္းေတာ္ မ်ားအား ေက်ာင္းထိုင္ခြင့္၊တရားေ ဟာခြင့္ေပးဘို႔ေနေနသာသာ သူ႔ႏိုင္ငံသားသံဃာေေတာ္ကိုပင္ အ၀င္မခံျခင္း၊အျခားတိုင္းျပည္တို႔ တြင္မူဆလင္တို႔ဒိုင္းကာသဖြယ္ အသံုးျပဳေျပာၾကားေနသည့္`ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္´ဆိုေသာ စကားလံုးမွာ ပ်က္ရည္ျပဳခ်င္စရာတခုပင္ျဖစ္၏။
ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္မူ ဗုဒၶရပ္ပြားေတ ာ္မ်ား၊ေစ တီေတာ္မ်ားတည္ထားခြင့္ျပဳလာၾကေ သာ္လည္း သဒၶါတရားေကာင္းလို့ ခြင့္ျပဳျခင္းမ်ိဳးေတာ့မဟုတ္ ေပ၊ ေရေဘး ၊ငလ်င္ေဘးစသည့္သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ လြန္စြာေပါမ်ားသည့္ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ဗုဒၶ ရုပ္ပြားေတာ္ ေစတီေတာ္မ်ားရွိေနသည့္ ေနရာမ်ား၌ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္မ်ားမက်ေ ရာက္ျခင္ းကိုေတြ႔ျမင္ရေသာေၾကာင့္ သဘာ၀ေဘးဒဏ္ကို အက ာအကြယ္ယူသည့္ သေဘာျဖင့္တည္ထား ခြင့္ျပဳျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ေစတီေတာ္ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားသာရွိၿပီး ကိုးကြယ္ ပူေဇာ္သူမရွိေသာအေျခအေန ကား၀မ္းနည္းစရာပင္။ အေကာင္းဘက္ကေ တြးေျဖသိမ္႔မည္ဆိုပါက အႏွစ္သာရသာသနာေတာ္ ကြယ္ပၿပီးျဖစ္ ေသာ္လည္း အသြင္သ႑ာန္အေနျဖင့္ ရွိေနေသးသည္ကိုပင္ ေက်နပ္ဂုဏ္ယူ ရမလိုပင္ျဖစ္၏။
ဤသို႔လွ်င္ အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္စြယ္တခုလံုးတြင္ မူဆလင္တို႔၏ အၾကမ္းဖက္၀ါး မ်ိဳမႈေၾကာင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ႀကီးကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရေလ၏။ေသာသနာ့ဥေသွ်ာင္ ဆရာေတာ္မ်ားႏွင့္ တိုင္း ခ်စ္ျပည္ခ်စ္၊သာသနာခ်စ္ၾကသည့္ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္တို႔၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ႀကီးမားစြာေထရ ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္မ်ိဳ႕ေစ့ခ် သာသနာျပဳခဲ့ရာ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ေႏွာင္းေခတ္လူသားမ်ား၏ မသိလိုက္မသိဖာသာ ေၾကာင့္ၾကမဲ့မႈ တာ၀န္မေက်ပြန္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဗုဒၶႏိုင္ငံေတာ္မွ မိစၦာနယ္ေျမျဖစ္ခဲ့ရေလ၏။``အယူ၀ါဒ ဘာသာတရားမည္မွ်ပင္ ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္ပါေသာ္လည္း ေစာင့္ထိန္းသူ ကာကြယ္သူမ်ား ညံ့ဖ်င္းပါက လွ်င္ျမန္စြာေပ်ာက္ ကြယ္တတ္တယ္´´ဟူေသာအေဘာနိယာမကို ကမၻာအရပ္ရပ္ရွိ ဗုဒၶဘာသာတို႔အား ၄င္းအင္ဒိုနီး ရွားႏိုင္ငံက သခၤန္းစာေပးလိုက္ျခင္းပင္။
ထို႔ေၾကာင့္သာကီႏြယ္ဖြားျမည္ျပည္သားတို႔အေနျဖင့္သီရိ၀ိဇယ(သို႔)သု၀ဏၰဒီပ(သို႔)အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံကို သခၤန္းစား၍ "ကုသျခင္းထက္ ကာကြယ္ျခင္းက အႏၱရာယ္ကင္း၏"ဆိုသကဲ့ သို႔လည္းေကာင္း၊ "စစ္မျဖစ္လိုလ်ွင္ စစ္ကိုျပင္" ဟူေသာ ပညာရွင္တို႔အဆံုးအမအညီ မူဆလင္အစၥ လာမ္မစ္တို႔၏ရန္စြယ္ကို ဥပေဒမ်ားျပ႒ာန္းျခင္းစေသာနည္းလမ္းတို႔ျဖင့္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ၾကပါ။ တခ်ိန္တခါက ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ေနေရာင္၊လေရာင္ပမာထြန္းလင္းခဲ့ၿပီး အခုမ်က္ေမွာက္အခ်ိန္ ၌ကမၻာႀကီးကိုအၿခိမ္းေျခာက္ ဆံုးဒုကၡအေပးဆံုးအႏၱရာယ္အျပဳဆံုးေ သာ ႏိုင္ငံေတြျဖစ္သည့္ အီရတ္၊အီရန္၊အာဂနစၥတန္၊ ပါကစၥတန္၊တာကစၥတန္၊ ဥစဘကၠစၥတန္၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ဆီးဒီယားတို႔ ကဲ့သို႔မျဖစ္ေစရန္ ကမၻာ့ကေပးေသာ မူဆလင္ အႏၱရာယ္သခၤန္းစာကိုအရယူကာ ဆရာ၊ဒကာလက္ တြဲကာျဖင့္ အမ်ိဳးဘာသာ၊သာသနာေတာ္ကို ကာကြယ္ၾကပါ။
ကမၻာကေပးေနေသာ ေၾကာက္မက္ ဖြယ္ရာ မူဆလင္အႏၱရာယ္ သခၤန္းစာကိုမယူႏိုင္ဘူးဆိုလွ်င္ေတာ့ မိမိတို႔ထက္မိုက္ေသာ၊ မိမိတို႕ ထက္ညံ့ဖ်င္းေသာ၊ မိမိတို႔ထက္သမိုင္းတာ၀န္မေက်ေသာသူမ်ားရွိေတာ့မည္မဟုတ္ေၾကာင္းကို သတိေပးေျပာၾကားရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ရပါေတာ့သတည္း။
(ေအာင္ေဇယ်တု ဂ်ာနယ္)
(အမ်ိဳးသားေရးသတိ၊ ဘာသာေရးအသိ ၊ကိုယ္စီရွိႏိုင္ၾကပါေစ)
ဓမၼ၀ီရ အရွင္ေတဇနိယ
--
http://www.burmaburo.blogspot.com
No comments:
Post a Comment